Nedir ve Nasıl Nedir ve Nasıl Yapılır
Menepoz Nedir
menopozda vajende kayganlığı sağlayan sıvıda bir azalma olur ve vajen dokusundaki incelmeye bağlı olarak elastisite azalır. bunların sonucunda cinsel ilişki sırasında aşırı, kuruluk, vajende daralma, yanma, tahriş ve ilişki sonrası damlama şeklinde kanama görülebilir. ancak bu belirtiler hastanın cinsel aktivitesi ile de ilgilidir. normal cinsel yaşamına devam eden hastalarda bu belirtiler daha az görülürken, ilişki sıklığı azalan hastalarda bu bozukluklarda daha hızlı bir ilerleme görülmektedir. genel olarak bakıldığında menopozda cinsel aktivite önemli oranda değişmemektedir. östrojen alımı ile vajen dokusundaki incelme ve cinsel ilişki kalitesini bozan diğer faktörler önleneceği için, cinsel yaşamın daha kaliteli olacağı söylenebilir.
menopoz adetlerin kesilmesi olarak adlandırılır. perimenopoz menopozdan hemen önceki ve sonraki döneme verilen addır. klimakteryum ise üreme çağından menopoz sonrasına kadar olan dönemi içerir. ortalama menopoz, yaşı türkiye için tam olarak bilinmemektedir, ancak bu a.b.d de 5052 yaşları arasındadır. adetlerin ilk başlama yaşı ile menopoz yaşı arasında bir ilişki bulunmamaktadır. yüksek yerlerde yaşayanlarda ve sigara içen kadınlarda menopoz daha erken yaşlarda başlamaktadır. adet kanamalarının araları menopozdan 2 ile 8 yıl öncesinden uzamaya başlayabilir. yani adetlerin seyrekleşmesi hemen menopoza girileceğinin bir göstergesi değildir
menopoz dönemi hormonlar insan vücutundaki bazı organlardan salınan kimyasal maddelerdir. estrojen ise hanımlara özgü yumurtalıktan salınan bir hormondur. estrojen üreme sisteminde kilit rol oynar. aynı zamanda kalp, dolaşım sistemi ve kemikler üzerinede olumlu etkileri vardır
menopoz döneminde, yumurtalıklaroverler estrojen üretimini durdururlar, buna bağlı olarak adedler kesilir. ayrıca ameliyat ile overlerin cıkartılması sonucuda, vücutta overlerin yaptığı estrojen hormonu dolaşımdan cekilmiş olur. estrojenin ortadan kalkması sonucu aşağıdaki tabloda sayılan değişiklikler oluşur
estrojen eksikliğinde hedef organlarda oluşan değişiklikler hedef organ semptomlar vulva, vagina disparoni ilişki de ağrı idrar torbası ve idrar yollarında sık idrar ve idrar kacırma şikayetleri pelvis tabanında genital organlarda sarkma ve gevşeme deri ve müköz membranlarda kutuma, kaşınma, travmalardan etkilenme kalp ve damar sisteminde koroner arter hastalıklarına eğilim, dolaşım bozukluğu santral sinir sisteminde terleme, ateş basması, sıkıntı, depresyon gögüslerde kücülme ve kıvam değişikliği sıcak basmaları bu yakınma menopoza, giren yaklaşık %75 hastada gözlenir
sıcaklık hissi ani gelir ve tüm vucuta yayılır. cildin kızardığı daha sonra terlediği dikkati ceker. gece gelen sıcak basmaları uyku düzenini bozabilir. tedavi görmeyen hanımlarda bulgular birkac yıl devam eder.
genital ve idrar yolu değişiklikleri estrojen seviyesinin düşmesine bağlı vaginanın ic yüzeyini kaplayan doku incelir ve esnekliğini yitirir. bu incelmeye bağlı kaşıntı ve yanma hissi oluşur. bazende devamlı vaginal rahatsız edici bir akıntı meydana gelir. cinsel ilişki agrılı olabilir, sık idrara gitme hissi oluşabilir, arasıra idrar yapma ağrılıdır.
kemik erimesiosteoporoz menopozdan, sonra yavaşca kemiklerde kalsiyum ve protein kaybı başlar. bu kayıp nedeniyle kalca, el bileği ve omurga kemiklerinde ufak carpmalara bağlı veya hic travma olmadan kendiliğinden gelişen kemik kırıkları gündeme gelir. kalca kırıkları postmenopozal kadınlarda en önemli ölüm nedenlerinden biridir
kalça kırığı gelişen hastalardan beşte biri ilk altı ay icinde hareket kısıtlanmasına bağlı kanın damar icinde pıhtılaşması, felc gecirme, kalp krizi ve ak ciğer enfeksiyonu gibi nedenlerle kayp edilmektedir. erken menopoza girme, spor yapmama, sigara kullanma, az kalsiyum iceren diyetle beslenme gibi faktörler osteoporoz riskini artırmaktadır. ruhsal değişiklikler
ruhsal denge hali bazı hanımlarda bozulmakta depresyon, ajitasyon gözlenmektedir. özellikle gece gelen sıcak basmaları uyku düzenini bozuyorsa ruhsal denge halindeki bozulma oranıda artar.
herhangi bir tedavi gibi menopoz tedavisininde yan etkileri ve faydaları vardır bu derlemede hormonların vücutunuza olan etkileri ve yan etkileri acıklanmıştır. genede size en uygun tedaviyi doktorunuz verecektir.
vücudunuzun estrojenleri estrojenler esas olarak yumurtalıklardaoverlerde yapılır. overler pubertede estrojen üretmeye başlarlar ve menopoza kadar bu faliyet devam eder. menopozdan sonrada dolaşımda estrojen tamamen bitmez. vücutun diğer bölgelerinde özellikle yağ dokusunda üretilen estrojen dolanıma katılır. kilolu bir hanımda vücut yağ dokusunda yapılan estrojen o kadar fazla olabilirki hanım menopaza girdiğini fark etmeyebilir
menopozda estrojen seviyesi cok azalır demiştik, ancak bircok hanımda adedler kesilmeden birkac yıl evvel estrojen azalmasına bağlı şikayetler başlayabilir. şikayetlerin başlama yaşının 4550 olduğu bilinmektedir. ortalama menopoz yaşı ise 51 dir. hormon tedavisinin riskleri ve yan etkileri
estrojenin en önemli yan etkisi rahim icini döşeyen dokuendometriyum kanserini artırma olasılığıdır. rahimi olmayan hanımlarda bu konuda telaşlanmamıza gerek yoktur. uterusu olan hanımlarda ise estrojen progesteron ile birlikte verilmelidir. progesteron estrojenin potansiyel kanser yapma riskini ortadan kaldırır
hatta estrojen+progesteron alan hanımların hic hormon almayan hanımlara göre endometriyal kanser olma şansı daha azdır. ancak diğer taraftan progesteronun, estrojenin kalp üzerine olan olumlu etkileri azaltabileceği düşünülmektedir. bu nedenle progesteron almak istemeyen hanımlara düzenli aralıklarla endometriyal biopsi kürtaj gibi bir işlemle endometriyumdan örnek alınması yapılması uygundur.
bircok calışmada meme kanseri ve hormon tedavisi arasında bağlantı gösterilememiştir. bazı calışmalarda ise 15 yılın üzerinde hormon tedavisi alan hanımlarda, almayanlara göre meme kanseri şansında ufak bir artış kaydedilmiştir.
öte yandan hormal tedavi alan hastalarda koroner arter hastalığı riskinin %50 azaldığı, kalp ölümlerinin %40 önlenebildiği, kemik mineral dansitesinin %5 arttırılabildiği, hormonal tedavi alan hastaların almayanlara göre 3 yıl daha fazla yaşadığı bilinmektedir.
kesin engel oluşturanlar, kalp enfarktüsü gecirilmiş felcler, akut karaciğer hastalığı, meme ve rahim kanserleri, tromboemboli kesin olmayan engeller tedavi altına alınamayan hipertansyon, kronik karaciğer hastalığı safra kesesi hastalığı şeker hastalığı epilepsisara myom hiperlipemi
hormon tedavisine hazırlık trigliserid, kollesterol, karaciğer fonksyon testleri, aclık kan şekeri gibi kan tetkikleri yapılır. mammografi ve meme ultrasonografisi cekilir. pelvik ultrasonografi ve gerekirse tüm batın ultrasonografisi cekilir. gerekirse kemik mineral yoğunluğu incelenir. hormonal tedavi öncesi endometriyal biopsi yapılacak hastalar kilolu hastalar, uterusu bulunan ancak progesteron almak istemeyen hastalar, endometriyal hiperplazisi olanlar karaciger hastalığı olanlar
meme açısından risk faktörü bulunanlar 50 yaş ve üzerinde olanlar memede kitlesi olanlar meme ucundan akıntı gelenler memede daha önce kanser veya prekanseröz lezyon tespit edilenler birinci derecede akrabalarında meme kanseri olanlar önceden meme cerrahisi gecirenler
hormon tedavisi kullanım süresi tedaviye ideal olarak başlama zamanı menopoza girme dönemidir, bu konuda gecikmenin 3 yılı aşmaması istenmektedir. yanlızca sıcak basmaları ve vaginal kuruluktan yakınan, osteoporozun sorun olmadığı hastalarda tedavi 12 yılda rahatlık sağlar
bu kısa süreli kullanım sonunda tedaviye aralıklı dilimlerle devam edilir. hastanın sorunu osteoporoz ve risk altındaki koroner hastalığından korunma ise o zaman üzün süreli tedavi önem kazanır. özellikle osteoporozda en az beş yıllık bir tedavinin faydalı olacağı bilinmektedir. bu konuda ideali tedavinin 10 yıl veya yaşam boyu devam etmesidir zira estrojenlerin osteoporozdan koruyucu etkisi kullanıldığı anda başlar ve sadece tedavi süresince devam eder
