Ada Nedir

Ada Ne Demek? Ada Ne Demektir? Ada Hakkında Bilgi? Ada Nedir Kısaca?

Ada Nedir, ada,her bir yanı kaya parcaları ile, dört tarafı sularla ve kayalarla ve kaya parçalarıyla çevrili bir kara parcası denir. Yarım Ada ise üç tarafı sularla çevrilidir, bir kenarından kıtaya bağlantısı olan kara parçasıdır. Yeryüzündeki adaların bütünü on milyon kilometrekarelik bir yer kaplar. Adalar, tek tek olabileceği gibi, gruplar halinde de olabilir. Bu şekildeki adalara takım adalar adı verilir.Adalar, oluşumlarına göre volkanik adalar, kıtadan ayrılan adalar, mercan adaları, alüvyal adalar, diye sınıflandırılabilir. Örnek olarak, Hawaii adası bir volkanik adadır.

Kıtasal Adalar

Kıtasal adalar, komşu kıta kütlelerinin bir uzantısıdırlar. Tektonik hareketler, kara kütlesinin yer değişmesi sonucu komşu kıtadan ayrılarak ya da denizin ya da karanın yer bilim zamanlarındaki alçalması ya da yükselmesiyle oluşurlar.
Adriyatik Denizi’nde küçük bir ada

Örneğin Madagaskar adası; birinci zamanda “Avustralya-Hint-Madagaskar” kıtasının bir parçasıdır; kara kütlesinin yer değiştirmesi sonucu oluşmuştur.

Denizin ya da karanın alçalması ya da yükselmesiyle oluşan karasal adalara Grönland, Büyük Britanya ve New Foundland örnek verilebilir. Bunlarda, ada ve komşu kıta, birbirlerinden oldukça sığ bir deniz kesimiyle ayrılmışlardır. Tortul birikintilerin göl, ırmak ve denizlerde kıta sahanlığı boyunca oluşturduğu deltalar da karasal adalar sınıfındadır.

Okyanus Adaları

Okyanus adaları, tektonik hareketlere dayalı volkanik kökenlidirler. Volkanik adalar, püskürmeyle biriken maddelerin okyanus yüzeyinde yükselmesiyle oluşurlar. Tipik örneği . Polinezya, Melanezya ve Mikronezya takım adalarının çoğu yüzeyden az çok uzak bir denizaltı tabanının üzerindeki volkanik akıntıların sonucudur. Yeni Zelanda, Yeni Gine ve Melanezya’nın bazı adaları dağlık yüzey şekillerini ve bugünkü biçimlerini toprak hareketleri sonucunda almıştır. Kıvrılmalar ve kırılmalar genellikle çok yenidir ve bu adalarda sık sık deprem olur.
Bir küçük Fiji adası.

Ayrıca aşınan ve çöken yanardağ konilerinin çevresinde mercanlar tarafından oluşturulan sığ kayalıklara da mercan adaları (Atol) denmektedir. Örneğin, Avustralya’nın kuzeydoğusundaki Büyük Set Resifi. Fakat, Yeni Zelanda’da Avustralya’nın güneyinde ve bazı takım adalarda mercan kayalıkları yoktur. Örneğin, Markiz Adaları. Üstelik denizaltı sığlıkları bazı mercan oluşumlarına taban yerine geçmiş ve bazı takımadalar tamamıyla atollerden oluşmuştur. Örneğin, Tuamotu, Gilbert vb.
Büyük Okyanus’taki bir mercan adası

Mercan Adasının Oluşumu

Volkanik kökenli adalar, uzun, dar ve genellikle kıvrılan sıralar biçimi aldıklarında “ada yayı” diye adlandırılırlar. Ada yayları yer kabuğunun tektonik dilimlerinin birbirine yaklaştığı yerde oluşurlar. Bir dilim diğerinin altına kayar; kayan bölge, ada yayına paralel bir bir derin deniz kırığı biçiminde belirir; alta kayan dilim, eriyip, magmayı oluşturur; magma da, yayın yanardağları arasından yeniden yukarı fışkırır. Yay ile kırık arasında kalan bölgede, kayan dilimin parçacıkları ve yayda oluşan aşınma, denizde tortulların birikmesine yol açar. Birçok yay, kayan dilimin bulunduğu bölgeye doğru kabararak kıvrılır. Böylece ada oluşur. Tipik örnekleri: Aleut adaları, ve Kuril adalarıdır. Ama Tonga, Kermadec ve Mariana adaları ise bu oluşumdan farklı olarak iki dilim arasında yer almaktadırlar. Çeşitli birikme aşınma süreçleri sonunda bazı ada yayları kıta kütlesi içerisinde kalabilir. Güney Amerika Andları ve Kuzey Amerika’nın batısındaki Cascade dağları tipik örneğidir.

Türkiye’deki Yüzen Adalar

Solhan ilçesi Hanzarşah Köyü Aksakal Gölü ortasında, hareket eden üç ada vardır. Adalar göl içinde bağımsızdır. Üstüne binildiği zaman sal gibi her tarafa ağır ağır hareket etmektedir. Adanın üzerinde 4-5 tane bodur ve dış budak ağacı mevcuttur. Çevredeki bitkiler gölün mevcut suyu ile beslenmektedir. Ada üzerinde bulunan ot kökleri sarılıcı olması nedeniyle toprak tamamen bitki kökleri ile kaynamış ve yapışmış durumdadır. Ayrıca Göl’ün ortasında bulunan adanın yapısı incelendiğinde çayır, ayrık ot ve suda yetişen çeşitli bitkilerin ada üzerinde mevcut olduğu görülmektedir.

Erzurum – Olur İlçesi Ormanağazı Köyü Sülük Gölü’nde bir tane yüzen ada bulunmaktadır. Adıyaman – Çat Baraj Gölü’nde sular kabarınca yüzenadalar ortaya çıkmaktadır. Kayseri – Sultansazlığı’ndaki gölcüklerde yüzen sazadaları ortaya oluşmuştur. Denizli – Işııklı Gölü’nün değişik kesimlerinde “hopa” denilen adalar. İçel – Gülnar İlçesi Demirözü Köyü Adalıgöl’e ismini veren ada. Afyon – Eber Gölü’ndeki, Konya – Akşehir Gölü’ndeki birer ada bilinen yüzen adalardır. Erzincan’a bağlı Ahmetli Köyü’nün güneydoğusunda, Ahmetiye Gölündeki , Ahmediye yüzen adasının boyu 48 metre, eni ise 1.5 metre ile 5 metre arasında değişmekte, kalınlığı 30 ile 60 santimetre arasındadır. Yüzenadanın yüzülçömü yaklaşık 105 metrekaredir. Ada tamamen bitkisel kökenli organik artıkların uygun şartlarda birikmesiyle oluşmuştur. Ayrıca Kızılırmak Kanyonu üzerinde de yüzen adalar vardır.

Dünya Coğrafyasındaki Başlıca Adalar

Adı Yüzölçümü (km2) Bulunduğu Yer

Grönland 2.175.000 Kuzey Buz Denizi Yeni Gine 785.000 Büyük Okyanus Borneo 750.754 Büyük Okyanus Madagaskar 587.041 Hint Okyanusu Baffin 476.067 Kuzey Buz Denizi Sumatra 471.000 Büyük Okyanus Filipinler 300.000 Büyük Okyanus Yeni Zelanda 269.000 Büyük Okyanus Honşu 230.000 Büyük Okyanus Büyük Britanya 229.720 Atlas Okyanusu Ellesmere 212.688 Kuzey Buz Denizi Victoria 212.198 Kuzey Buz Denizi Sulavesi 189.033 Büyük Okyanus Cava 126.400 Büyük Okyanus Küba 114.524 Atlas Okyanusu Newfoundland 110.681 Atlas Okyanusu Luzon 104.687 Büyük Okyanus İzlanda 102.829 Atlas Okyanusu Mindanao 98.681 Büyük Okyanus Moluk Adaları 86.285 Büyük Okyanus İrlanda 84.000

Atlas Okyanusu Novaya Zemiya 82.600 Kuzey Buz Denizi Hokkaido 78.508 Büyük Okyanus Sahalin 73.290 Büyük Okyanus Tasmanya 68.332 Büyük Okyanus Banks 67.600 Kuzey Buz Denizi Sri Lanka 65.610 Hint Okyanusu Svalbard 62.423 Kuzey Buz Denizi Bismarck Takımadaları 58.800 Büyük Okyanus Devon 54.029 Kuzey Buz Denizi Melville 42.395 Kuzey Buz Denizi Souhampton 40.663 Kuzey Buz Denizi Tayvan 35.961 Büyük Okyanus Kyuşu 35.660 Büyük Okyanus Hainan 33.670 Büyük Okyanus Prince of Wales 33.229 Atlas Okyanusu Vancouver 32.137 Büyük Okyanus Sicilya 25.210 Akdeniz Somerset 24.268 Kuzey Buz Denizi Sardinya 24.084 Akdeniz Kuril Adaları 20.000 Büyük Okyanus Yeni Kaledonya 19.103 Büyük Okyanus Fiji 18.272 Büyük Okyanus Hawaii 16.500 Büyük Okyanus Vanuatu (Yeni Hebridler) 14.760 Atlas Okyanusu Bahamalar 13.935 Atlas Okyanusu Falkland Adaları 11.960 Atlas Okyanusu Jamaika 10.991 Atlas Okyanusu Cape Breton 10.300 Atlas Okyanusu Kıbrıs 9.251 Akdeniz Porto Riko 8.897 Atlas Okyanusu Korsika 8.720 Akdeniz Girit 8.259 Akdeniz Rodos 1.398 Ege Denizi