Mahalle Nedir? Mahalle Ne Demek?

Mahalle Nedir? Bir kentsel alandaki coğrafi veya yönetsel alt bölüm Bir şehrin bir kasabanın, büyükçe bir köyün bölündüğü parçalardan her birine Mahalle denir Mahalle, ingilizce Neighbourhood kavram olarak yakın komşuluk ilişkilerinin kurulabildiği en küçük sosyal bir yapıdır Türkiye Cumhuriyetinin idare sisteminde iki farklı mahalle kavramı vardır Genel olarak bilineni il ve ilçe merkezlerinde olan daha kalabalık nüfusa sahip olup yerel yönetimlerin mahalli idareler bir parçası olanlardır. Ancak bir de köy tüzel kişiliğine bağlı olan köy bağlısı Mahalleler de vardır ve bu mahalleler, köy tüzel kişiliği içerisinde bağlı olduğu köy muhtarlığı eliyle idare edilirler.

Mahalle Nedir? Mahalle Ne Demek?

Her belde ve kentte bulunan içinde, sınırları ve nüfusu belli olan yöneticisine ise muhtar denen yerleşim ve yaşam alanlarıdır mahalleler içinde de sokak diye bölümlendirmeler yapılır. Mh. kısaltmasıyla gösterilir. Mahalle yönetiminin organları seçim yolu ile oluşmasına karşın, köy yönetiminde olduğu gibi tüzel kişiliğe sahip değildir. Kendilerine özgü bütçeleri de yoktur.

Mahalle Belediye sınırları içinde, ihtiyaç ve öncelikleri benzer özellikler gösteren ve sakinleri arasında komşuluk ilişkisi bulunan idarî birim. 5393 sayılı belediye kanunu Her kent ve kasaba, çeşitli adlarla ifadelendirilen mahallelerden meydana gelir. Belediye sınırları içinde mahalle kurulması, kaldırılması, birleştirilmesi bölünmesi, adları ile sınırlarının belirlenmesi veya değiştirilmesi, belediye meclisinin kararı ve kaymakamın görüşü üzerine valinin onayı ile olmaktadır. Mahalle il, belediye ve köy gibi bir yerel yönetim birimi değildir. Mahallenin tüzel kişiliği yoktur. Mahalle yönetimi, hizmet ve sorumluluk bakımından, belediye ve mülki makamlarla vali ya da kaymakam ilişkilendirilmiştir.

Mahalli mülki makamların mahalle muhtarları üzerinde hiyerarşik denetimi andıran yetkileri bulunmaktadır. Bununla beraber Mahalle, organlarının seçimle işbaşına gelmesi bakımından yerel yönetim birimlerine benzemektedir.

Mahalle Nedir? Mahalle Sözlük Anlamı

Mahalle ile belediyelerin sınırları içinde meskun alanlarda yer alan ve bu belirli sınırları içinde yaşayan hemşerilerle ilgili bazı hizmetleri gören küçük idari birimlerdir Aytaç, 199529. Bu kuruluşlara mahalle idaresi de denilmektedir. Yerel seçimlerle iş başına gelen mahalle muhtarı, yerel bir yönetici gibi algılanmasına rağmen gerçekte merkezi yönetimin bir görevlisidir

Bir çok kanunda mahalle muhtarına görev verilmiş ancak görevlerini gerçekleştirebilmesi için hiçbir yetki verilmemiştir. Mahalle muhtarlığının tüzel kişiliğinin olmaması nedeniyle, muhtar, gerekli yerlerde Mahalleyi, temsilde edemez. Hukuki durumu özetle bu halde olan mahalle yönetimi, 5272 sayılı Belediye Kanunu ile yeniden tanımlanmış, 1580 sayılı eski Belediye Kanunundan farklı olarak yeni kanunda mahalle yönetimi ile belediye yönetimi daha çok ilişkilendirilmeye çalışılmıştır. Bu çalışma da mahalle yönetiminin tarihi gelişimi ele alınacak, hukuki durumu tespit edilecek ve yerel yönetim anlayışı açısından yeni belediye yasasının ne gibi değişiklikler getirebileceği irdelenmeye çalışılacaktır.

Mahalle Yönetiminin Tarihi Gelişimi

Osmanlıdan günümüze taşınan bir kurum olan mahalle yönetiminin tarihi belediye yönetiminden daha eskidir. Osmanlıda mülki, beledi kentse l ve adli teşkilatın ilk basamağını mahalleler oluşturur. Mahalle, kaza, nahiye biçiminde örgütlenme arasında farklılıklar bulunur. Kazaları kadılar, nahiyeleri naipler, Mahalleleri ise imamlar idare etmektedir.

Mahalle Nedir? Geleneksel Osmanlı Mahallesi

Sınıf ve statü farklılığına göre değil, etnik ve dinsel farklılığa göre biçimlenmiştir. Bu anlamda Müslüman mahallelerinden imamlar sorumlu olurken, gayri Müslim mahallelerinden ise kocabaşı ve papazlar sorumludur.

imamlar mahalle halkının tercihleri de göz önünde tutularak, kadının önerisi ve padişahın fermanıyla atanmaktadır. imamlar dini görevlerinin yanında doğum, ölüm, evlenme, boşanma, ikametgah değiştirme gibi nüfus işlemlerini takip edip, medeni hal kayıt ve sicilleri tutmuşlardır. Cenaze defin izinlerini vermişlerdir. imamlar aynı zamanda halkın küçük anlaşmazlıklarını çözme görevini de yüklenerek bir nevi sulh hukuk mahkemesinin görevini ifa etmişlerdir

Günümüz anlamında mahalle yönetiminin temelini oluşturan ilk muhtarlık örgütü istanbul da 1829 yılında kurulmuştur. Yeniçeri ocağını kaldıran II. Mahmut istanbulun güvenliğini sağlamak amacıyla muhtarlık örgütünü kurdurmuştur. ilk muhtarlığın seçimle mi yoksa atanmayla mı geldiği konusunda idare teşkilatı tarihçileri arasında ihtilaf vardır. Prof. Dr. Osman Nuri Ergin Muhtarların seçimle işbaşına geldiğini söylerken, Prof. Dr. Musa Çadırcı ise atandıklarını bildirmektedir. imamın görevlerini üstlenen muhtarlar bu dönemde imamlara göre daha yetkilidirler.

Mahalle Yönetimine ilişkin ilk Yasal Düzenleme

1864 yılında Teşkil-i Vilayet Nizamnamesi ile yapılmıştır. Bu nizamnamece mahalle oluşumu, muhtar ve ihtiyar heyetinin seçimi ve muhtarın görevleri belirlenmiştir. Daha sonrasında 1876 yılında çıkarılan idare-i Umumiye-i Vilayet Nizamnamesi ile mahalle yönetimin görevleri daha ayrıntılı bir şekilde belirlenmiştir.

1913 tarihinde çıkarılan idare-i Umumiye-i Vilayet Kanunu Muvakkati ile mahalle yönetimleri ile ilgili tüm düzenlemeler yürürlükten kaldırılmıştır. Buna rağmen mahalle yönetimlerinin gördüğü hizmetlerin hangi kurumlarca görüleceği düzenlenemediği için mahalle yönetimleri, yasal dayanağı olmadığı halde devam etmiştir.

Bu fiili durum, Cumhuriyetin ilanından sonra da, 1930 tarihli 1580 sayılı Belediye Kanunu çıkarılana değin sürmüştür. 1580 sayılı kanunun 8 inci maddesinde mahalle kurulması düzenlenmesiyle birlikte fiili durum yasal hale gelmiştir. Fakat, Belediye Kanununun çıkarılmasından sadece üç yıl sonra 10.03.1933 tarih ve 2295 sayılı Kanunla mahalle muhtarlıkları ve ihtiyar heyetleri tekrar kapatılmıştır.

Ancak, geçen zaman içinde mahalle yönetimin yokluğunun neden olduğu boşluk doldurulamadığı için 05.04.2004 tarih ve 4541 sayılı Kanun ve 26.04.1945 tarih 3/2413 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla kabul edilen Tüzük ile mahalle muhtarlığı tekrar düzenlenmiştir. Adı geçen yasal düzenleme küçük bazı değişikliklerle birlikte günümüze kadar gelmiş ve günümüzde de geçerliğini korumaktadır.

Mahalle Yönetiminin Hukuki Durumu

Mahalle Yönetimi 10.4.1944 tarih ve 4541 sayılı Şehir ve Kasabalarda Mahalle Muhtar ve ihtiyar Heyetleri Teşkiline Dair Kanuna göre bir muhtar ve ihtiyar heyetinden oluşur. Mahallenin nasıl kurulacağı 5272 sayılı Belediye Kanununda gösterilmiştir buna göre Belediye sınırları içinde mahalle kurulması, kaldırılması, birleştirilmesi, bölünmesi, adlarıyla sınırlarının tespiti ve değiştirilmesi, belediye meclisinin kararı ve kaymakamın görüşü üzerine valinin onayı ile olur.

Belediye Kanununda mahalle kurulması için ne gibi şartların aranacağı hakkında açıklayıcı hüküm yoktur. Ancak, 4541 sayılı Kanuna dayanan ve 4.4.1945 tarih ve 3/2412 nolu Bakanlar Kurulu Kararı ile çıkarılan Şehir ve Kasabalardaki Mahalle Muhtar ve ihtiyar Kurulları Tüzüğüne göre mahallelerin, hane sayısının 300 ila 1000 arasında olması ve her Apartman dairesinin bir hane sayılması öngörülmüş ise de, uygulamada bu kayıt ve şarta hiç dikkat edilmediği görülmektedir.

Mahalle kurulmasında açık bir kriterin olmaması belediyelerimizi gelişi güzel mahalle kurmaya sevk etmekte ve bazı hallerde belediye ile mülki idare amirleri veya idare kurullarını birbirine ters duruma düşürmektedir. Özellikle büyük şehirlerde kontrolsüz gecekondulaşma nedeniyle çok kere mahalle kurulmasında gecikmeler yaşanmakta ve gecikmeden doğan sakıncalar ortaya çıkmaktadır Mahalle yönetimi köy yönetiminden farklı olarak yerel yönetim kuruluşu değildir Mahalle muhtarlığı merkezi ve yerel idarenin şehir ve kasabaların mahallelerinde bulunan mümessilliğidir. Yerel yönetimler il, belediye ve köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kanunla kurulan kamu tüzel kişileridir. 1982 Anayasasının 127 inci maddesine göre yerel yönetimler il özel idaresi, belediye ve köyden oluşur.

Tüzel kişiliğe sahip olan yerel yönetimlerin bütçesi ve örgütü vardır Tüzel kişiliği, bütçesi, personeli ve genellikle bürosu olmayan mahalle muhtarlığı merkezi ve yerel yönetimlerin temsilcisi ve yardımcısı olan geleneksel bir kuruluştur içişleri Bakanlığı Hukuk Müşavirliği 81-111/235 sayılı yazısında mahalli idarelerde bulunması gerekli niteliklere sahip olmadıkları, tüzel kişiliklerin bulunmadığı dikkate alınarak mahalle muhtarlıklarını mahalli idare olarak nitelendirmemiz mümkün değildir şeklinde görüş vererek, mahalle idaresinin bir yerel yönetim kuruluşu olmadığı görüşünü doğrulamıştır.

Mahalle bir yerel yönetim kuruluşu olmamasına rağmen, Mahalle Muhtarlığı ve ihtiyar heyetinin seçimi 2972 sayılı Mahalli idareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve ihtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanuna göre yapılmaktadır Bir başka deyimle mahalle muhtarlığı, kendisi bir yönetim birimi olmamakla beraber, yerel yönetimle merkezi yönetimin kesiştiği noktada faaliyette bulunur. Seçilene kadar bir yerel yönetimci gibi hareket eden mahalle muhtarı, kaymakamın elinden mazbatasını aldıktan sonra, merkezi yönetime ait kimi yükümlülükleri yerine getirmekle görevlidir Hukuken mahalle tüzel kişiliğe haiz olmayan bir idari birimdir.

Bu nedenle mahalle tüzel kişiliği adına dava açmak veya hakkında dava açılması söz konusu olamaz Ancak bir istisna olarak emlak vergisine ait bedel ve değerlerin kesinleşmesi safhasında mahalle muhtarlarına, takdir komisyonlarının takdire ilişkin kararlarına karşı 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 49 uncu maddesinin b bendi uyarıca dava açma hakkı tanınmıştır Mahalle idaresinin Organları Mahalle Yönetiminin organları Muhtar ve 4 üyeden oluşan ihtiyar Heyetidir. ihtiyar Heyetinin 4 tane de yedek üyesi vardır.

Organların Seçimi 4541 sayılı Kanunun mahalle muhtarı seçimine ilişkin hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır. Mahalle muhtarlığı ve ihtiyar heyetinin seçimi 2972 sayılı Mahalli idareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve ihtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanuna göre yapılmaktadır. Bu Kanuna göre muhtar ve ihtiyar heyeti, Mahallede bulunan seçmen tarafından çoğunluk usulüne göre seçilirler. Köy yönetiminin aksine, mahalle yönetiminde adaylık koymak yolu vardır fakat siyasi partiler aday gösteremezler.

Seçilmeye ilişkin olarak genel seçilme hükümlerine ilaveten en az altı aydan beri o mahallede oturmuş olmak şartı aranır. Mahalle muhtarları ve ihtiyar heyeti üyeleri 5 yıllığına seçilir Mahalle Muhtarlığının her hangi bir sebeple boşalması durumunda her yıl haziran ayında seçim yapılır. Seçim yapılıncaya değin mülki amirce görevlendirilecek bir ihtiyar heyeti üyesi tarafından muhtarlık görevi yürütülür. Boşalan üyelik, sırasıyla yedek üyeler tarafından doldurulur. Her hangi bir sebeple muhtar seçilemezse mahallin en büyük mülki Amiri tercihen ihtiyar heyeti üyeleri arasından olmak üzere yeni seçim yapılana kadar bir muhtar vekili seçer Muhtara mülki amirin onayı ile izin verilebilir.

Mahalle Nedir? Mahalle Ne Demek?

Bu durumda mülki Amir, ihtiyar heyeti üyelerinden birisini muhtar vekili olarak görevlendirir. Şehir ve Kasabalardaki Mahalle Muhtar ve ihtiyar Kurulları Tüzüğüne göre muhtarlar kendisine çalışma yeri olarak belirli bir yer ayırmak, bu yerde gündelik işlerini görmeğe yetecek kadar günün belli saatlerinde bulunmak ve bunu mahalle halkına ilan etmek ve yerini en büyük mülkiye memuruna bildirmek ile çalışma yerinin giriş kapısının uygun bir yerine muhtarlığın başlığını taşıyan bir levha koymak zorundadırlar Mahalle Yönetiminin Görevleri Genel olarak, mahalle yönetiminde görevlerin çoğunluğu muhtara tek başına verilmiştir ihtiyar heyeti ile muhtarın beraber görev yaptığı durumlar istisnadır.

Muhtarlar görevlerinin çoğunluğunu 4541 sayılı kanundan alır. Bunun dışında da bazı kanunlarla da muhtarlara görevler verilmiştir. Mahalle muhtarlarının önemli olan başlıca görevleri aşağıda sayılmıştır.

Nüfus Cüzdanı Örneği Nedir?

Nüfus cüzdanı örneği vermek, ikametgah ilmühaberi vermek, Askerlik yoklama memurlarınca istenen bilgileri vermek askerlik şubesi davet pusulalarını teslim almak ve ilgililere tebliğ etmek askerlik meclisine katılmak askere sevk cetvellerini tebliğ etmek askere sevk tarihinde bulunmayanlar hakkında bilgi vermek, Sandık seçmen listelerini askıya çıkarmak ilçe seçim kurulu başkanınca verilen görevleri yerine getirmek Kadastro ilanlarını askıya çıkarmak, Öğretim yılı başında öğrenim çağındaki çocukların kimliklerini gösterir çizelge hazırlamak nüfus cüzdanı olmayan çocukların yaşlarını tahmin ve tespit etmek, Ölen sigortalının yakınlarının geçimini sigortalı tarafından karşılandığını belirten ilmühaber vermek yaşlılık ve malullük geliri olanların sağ olduğunu gösterir.Mahalle Nedir

Yoklama belgelerini onamak, Yeşil kart almak için başvuranların başvuru formunu onamak, Sefer görev emirlerini ilgililere bildirmek Salgın ve bulaşıcı hastalıkları ilgili resmi kurumlara bildirmek, Mahalleye giren kimliği belirsiz ve şüpheli şahısları zabıtaya haber vermek, Tebligat imkansızlığında tebliğ memurunun düzenleyeceği mazbatayı imzalamak tebliğ imkansızlığı veya tebellüğünden imtina halinde evrakı teslim almak, Vergi inceleme memurlarına bilgi vermek, Kendine çalışma yeri olarak belirli bir yer ayırmak ve günün belli saatlerinde bulunmak ve bunu mahalle halkına bildirmek. Mahalle Nedir