Germiyanoğulları

Germiyanoğulları

Kütahya ve çevresinde hüküm sürmüş bir Türk beyliği. Toprakları, doğuda Afyonkarahisar ve Denizli, batıda Gediz ve Menderes vadilerine kadar uzanırdı. Germiyan, önceleri Türk aşiretlerinin birinin adıyken, Anadolu Selçukluları Devletinin 1077-1307 son zamanlarında 1300 H.700 yılında kurulan Germiyanoğulları Beyliğine de ad oldu. Germiyan aşiretinin Anadoluya ne zaman geldiği belli değildir. On üçüncü yüzyılda Malatya taraflarında, Anadolu Selçuklu Devletinin hizmetinde bulunuyorlardı. Malatyada otururlarken, Germiyan aşiretinin başındaki Alişiroğlu Muzafferüddin, Selçuklu Hükümdarı ikinci Gıyaseddin Keyhüsrev 1236-1246 zamanında, Baba ishak

tarafından çıkarılan sapık Babailer isyanını bastırmakla vazifelendirildi ise de, muvaffak olamadı. Yine bu aileden ve Selçuklu beylerinden Kerimüddin Alişir, Selçuklu şehzadeleri arasındaki taht mücadelesine karıştığı için, Moğollar tarafından öldürüldü. Germiyanlılar, daha sonra Moğolların baskısı yüzünden Kütahya tarafına göç ettiler. Buradayken bağımsızlıkları için Anadolu Selçuklu Sultanı ikinci Gıyaseddin Mesüd 1282-1305 ile Moğollara karşı mücadele verdiler.

Germiyanoğulları, Beyliğini kuran Kerimüddin Alişirin oğlu Birinci Yakub Bey, Anadolu Selçuklu Devleti beylerinden iken, 14. yüzyılın başından itibaren Selçuklulardan ayrılıp, Moğollarla mücadele edemeyeceğinden, onların hakimiyetine girdi. Yakub Beyin idaresindeki germiyanoğulları Beyliği, o zaman Anadoluda kurulan beyliklerin en kuvvetlilerinden olup, Bizanslılardan her yıl belli bir vergi ve

hediyeler alıyorlardı. Yakub Beyin, Aydınoğlu Mehmed Bey kumandasında Ege sahillerine gönderdiği Germiyanlı ordusu, Bizanslılardan Ayasluğ Selçuk ve Birgiyi aldı ve bu yörede Aydınoğulları Beyliğini kurdu. Yakub Bey, 1305te Menderes Irmağı kenarındaki Tripolis Buldan kasabası doğusunda, Yenice yakınında şehrini alıp, 12.000 piyade ve 8000 süvari ile 1306da Alaşehiri kuşattı. Bizanslılar ispanyadan getirtmiş oldukları, Katalan birliklerini Alaşehirdeki Türk kuvvetleri üzerine gönderince,

Germiyanlılar kuşatmayı kaldırdılar. Fakat şehir 1314 yılında Yakub Bey tarafından alınıp, haraca bağlandı. Rumlardan alınan cizye, Kütahyada yaptırılan Vacidiye Medresesinin ihtiyacına karşılık tutuldu. Yakub Beyin 1340ta vefatı üzerine yerine oğlu Mehmed Bey geçti. Bunun ilk zamanlarında Bizanslılar Katalanlar vasıtasıyla Kula ve Simavı Germiyanlardan aldılarsa da, Mehmed Bey buraları yeniden topraklarına katmaya muvaffak oldu

Mehmed Beyin vefat tarihi kesin belli olmayıp 1361 olarak tahmin olunmaktadır. Ölümünden sonra yerine Süleyman Şah geçti. Süleyman Şahın hükümdarlığının ilk yılları durgun geçti. Karamanlılar ile Hamidoğulları arasındaki mücadelede Hamidoğullarından 1301-1423 ilyas Beyin tarafını tutması, Karamanlılar ile arasının açılmasına sebeb oldu. Süleyman Şah, Karamanlıların baskısı karşısında,

Hıristiyanlarla mücadelede büyük başarı sağlayan ve sınırlarını genişletmekte olan Osmanlılar ile anlaşmak istedi. Germiyanlı islam alimi ishak Fakih ve beraberindeki heyet, yüksek hediyeler ile Osmanlı Hükümdarı Murad Hüdavendigar Gazi 1360-1389nin huzüruna gönderilip Süleyman Şah

kızını Osmanlı Şehzadesi Bayezide vermeyi ve çehiz olarak da, Kütahya ile beraber Simav, Eğriboz Emed ve Tavşanlıyı Osmanlılara teklif etti. Germiyanlıların teklifi kabul edilip, düğün yapıldı. Süleyman Şah Kula kasabasına çekildi. Sultan Murad Hüdavendigarın oğlu Şehzade Bayezid de Osmanlı sancağı haline getirilen Kütahya şehrine geldi.

Süleyman Şahın 1387de vefatıyla oğullarından Yakub, Germiyanlı hükümdarı oldu. ikinci Yakub Bey Osmanlıların Haçlılarla yaptığı, 1389 Birinci Kosova Savaşı sonrasında Sultan Murad Gazi şehid edilince fırsattan istifade edip Osmanlılara bırakılan toprakları geri almak istedi. Rumelideki durumu düzelttikten sonra Anadoluya geçen yeni hükümdar Yıldırım Bayezid Han 1389-1402, Kütahya taraflarına geldi. Kendisine karşı çıkan ikinci Yakub Bey ve Subaşı Hisar Beyi yakalatıp Rumelideki

ipsala Kalesine hapsettirdi. germiyanoğulları, topraklarını da Osmanlı ülkesine kattı 1390. ikinci Yakub Bey, ipsala Kalesinde dokuz yıl hapis kaldıktan sonra, 1399 yılında bir fırsatını bulup kaçtı. Kıyafet değiştirerek, deniz yoluyla Suriyeye, oradan da, Timurlular Devletinin 1370-1506 Sultanı Timur Hanın 1370-1405 yanına ulaştı. Ankara Savaşında 1402 Osmanlılara karşı Timur Hanın safında savaştı. Savaş sonunda Timur, eski Germiyanlı ülkesini ikinci Yakub Beye verdi.

ikinci Yakub Bey, Osmanlı
şehzadeleri arasındaki taht mücadelelerinde yeğeni ikinci Mehmed Çelebi tarafını tuttu. Bu yakınlığı benimsemeyen Karamanoğlu Mehmed Bey, iki yıl üstüste düzenlediği seferler ile Kütahyayı zaptedip, Germiyan ülkesine sahib oldu 1411. Karamanoğullarının Germiyan ülkesine hakimiyetleri iki buçuk yıl kadar sürdü. Osmanlı Sultanı Çelebi Mehmed, Rumelide kardeşi

Müsayı bertaraf ettikten sonra, Karamanoğulları üzerine yürüyerek onları Konyaya kadar sürdü. Çelebi Mehmed böylece hakim olduğu Germiyan topraklarını yine dostu ve müttefiki olan ikinci Yakub Beye devretti 1414

Osmanlı Sultanı Çelebi Mehmedin vefatıyla yerine geçen ikinci Murad Hana 1421-1451 karşı, Karamanlılarla beraber Yakub Bey de Şehzade Mustafa Bey tarafını tuttu. Mustafa Çelebinin, ikinci Murad Hana yenilip, iznikte öldürülmesinden 1423 sonra, Yakub Bey, Osmanlılarla dost geçinmeyi tercih etti. 1428de Osmanlıların payitahtı Edirneye bizzat giderek, ikinci Murad Han ile görüştü. Osmanlılardan çok hürmet görüp, oğlu olmadığı için, ölümünden sonra ülkesini Sultana bıraktığını vasiyet edip, Kütahyaya döndü. 1429da vefatıyla Germiyanoğulları beyliği sona erip, toprakları, Osmanlılara kaldı. Kütahya ve Afyonkarahisar sancak haline getirildi. Kütahya önce şehzadeler, sonra da Anadolu beylerbeyliğinin merkezi olarak Osmanlılarca teşkilatlandırıldı

Kültür ve Medeniyet
germiyanoğullarının, teşkilatı hemen hemen bütünüyle Büyük Selçuklular ve Anadolu Selçukluları teşkilatının devamı halindeydi. Germiyan topluluğunun başında Alişir ailesi hakimiyet kurmuştu ve beylik merkezden idare edilmekteydi. Hükümdarın sarayı yalnız sultanın ikametine ait bir kuruluş olarak değil, aynı zamanda devletin idare edildiği yer olarak kullanılmaktaydı. germiyanoğullarının bir divanı vardı ve bu divanda emirler, vezirler, kadılar ve nişancı bulunmaktaydı.

germiyanoğullarında toprak sistemi, daha sonra Osmanlılarda gelişmişşekliyle görüleceği gibi timar, vakıf ve mülk olarak tatbik edilmekteydi.

Germiyan beyliğinin kurucusu Birinci Yakub Bey devri 1300-1340, beyliğin en kuvvetli olduğu bir zamandı. Bu devirde iktisat ve içtimai hayatta buna paralel olarak ileriydi. Yakub Beyin hazineleri, konaklarının mevcüdiyeti sosyal ve ekonomik hayatı gösteren önemli örneklerdendir. Bu devirde Germiyanlıların mükemmel bir ordusu olup, askerleri tam techizatlıydı. Germiyan Beyliğine Bizanstan her yıl 100.000 dinar ve kıymetli eşyalar hediye olarak gelmekteydi

Germiyanoğulları zamanında edebi ve ilmi faaliyet çok canlı bir durumdaydı. Şeyhoğlu Mustafa, Şeyhi Sinan, Ahmedi ve Ahmed-i Dai gibi müellifler dil ve fikir sahasında pekçok eser vermişlerdir. Bunların yanısıra Molla Abdülvacid ve ishak Fakih gibi ilim adamları da yetişmiştir. Germiyanoğulları zamanında
Kütahyada ilmi tedrisat yapan Vacidiye Medresesi, ikinci Yakub Bey Medresesi ve ishak Fakih Medresesi vardı. Vacidiye Medresesinde dini ilimlerin yanında fen ve astronomi gibi ilimlerin de okutulduğu anlaşılmaktadır. Germiyan Beyliğinde hizmet gören ilim ve fikir adamları, Germiyan ilinin Osmanlılara geçmesi üzerine Osmanlılar tarafından da himaye edilmişlerdir. Bunların ilmi ve edebi sahada pekçok eserler vücuda getirmeleri temin edilmiştir. Germiyan beyleri ilim ve fikir adamlarını korumuşlar, onlara yüksek değer vererek ilmin ve fikrin gelişmesine hizmet etmişlerdir

Germiyan ülkesinde kültür ve sosyal hayatla beraber ekonomi de yüksek bir seviyedeydi. Germiyan kumaşları adıyla meşhur dokumalar bütün Anadoluda tanınırdı. Denizlinin Ak alemli kumaşından da hilat ve üst elbisesi yapılırdı. Germiyanlı sarıklık bezleri meşhur olup, Osmanlı sultanlarının başına sardığı kavuklarda bile kullanılırdı. Çok dayanıklı atlar yetiştirirlerdi. Menderes Irmağı vasıtasıyla Ege Denizi limanlarına ticaret malları ve Kütahya şap madeni naklederlerdi.

Germiyanoğulları Beyliği
Tahta Çıkışı

Yaküb Bey………………………………………. 1300
Mehmed Bey …………………………………… 1340
Süleyman Şah …………………………………. 1361
ikinci Yakub Bey ilk saltanatı ………….. 1390
Osmanlı Hakimiyeti ……………………1399-1402
ikinci Yakub Bey ikinci saltanatı ………. 1402
Osmanlı Hakimiyeti ………………………….. 1429