Mantığın Tarihçesi

Mantığın Tarihçesi

Aristoteles’tir. ( M.Ö. 384-322 ). Aristoteles Organan adlı altı kitabında mantık konularını incelemiştir. Aristo bu kitaplarda terimler akıl yürütmeler ve çeşitli ispat şekilleri üzerinde durmuştur. Akıl yürütme şekillerinden en çok kıyasa önem vermiştir.

Aristo’dan sonra
Aristoteles MÖ 384 – MÖ 7 Mart 322 tarihleri arasında yaşamış Yunanlı filozof ve bilim adamı. Platon ile birlikte Batı düşüncesini en çok etkileyen en önemli iki kişiden biri olarak düşünülür.

Stoacılar mantık konularıyla uğraşmışlardır. Stoacılar mantığı şekille ve dille ilgili bir bilim haline getirmeye çalışmışlardır.

Gerek islam dünyasında gerek
islam Allah’ın insanlara Hz. Muhammed (sav) aracılığı ile gönderdiği son ilahi dindir.

Arapçada seleme (Allah’a tamamen bağlanmak) kökünden gelen islam sözcüğünün Türkçe anlamı “Allah’a ve onun buyruklarına kayıtsız şartsız inanan” demektir. Bu kelime aynı zamanda Hz. Muhammed aracılığıyla ilkeleri bildirilen ve Müslüman adı verilen (Arapça islamlığı kabul eden anlamına müslim’den) 600 milyon insanı bünyesinde toplamış büyük bir dinin de adıdır..

Avrupa’da Aristo’nun mantık anlayışı yüzyıllar boyunca egemen olmuş ve Aristo tek otorite olarak benimsenmiştir.

islam dünyasında mantık çalışmaları Aristo’nun eserlerinin Arapça’ya çevrilmesiyle başlamıştır. Büyük islam mantıkçıları arasında Farabi ibni Sina Fahrettin Razi ve Seyyid Şerif sayılabilir.

Batıda mantık çalışmaları da Aristo’nun eserlerinin Latince’ye çevrilmesiyle başlar. Ortaçağ Avrupa’sında Aristo mantığının büyük temsilcileri olarak Albertus Magnus Thomas d’ Aquin Pierre d’Espagne adları sayılabilir. Aristo’nun Avrupa’da egemenliği Rönesansa kadar devam etmiştir.

Avrasya olarak bilinen eski dünya kıtasının batısındaki büyük yarımada olan Avrupa Sami dillerde Erep (yahut Irib) Güneşin Battığı taraf anlamına gelir. Fenikelilerden Yunanlılara geçen bu ad Yunanca’da Europa olmuş ve Ege Denizi’ne göre batıda bulunan ülkelere bu ad verilmiştir.

Rönesanstan sonra doğa bilimlerindeki gelişmeler karşısında metod olarak Aristo mantığının yetersizliği ortaya çıktı. Aristo mantığının bel kemiğini oluşturan kıyasa Bacon ve Descartes karşı koydular. Kıyasın yetersizliğini göstererek yeni yollar aradılar. Düşüncelerin böyle bir yola yönelmesi bilimlerin gerek genel ve gerek özel metotlarının saptanmasına yol açtı.

Rönesans “Yeniden doğuş” anlamına gelen bir süreçtir. 15. yüzyılda başlayan bir süreç aynı yüzyıl içinde bütün Avrupa’ya yayıldı. Bu yenilikte Roma ve Grek başarılarının yeniden cezalandırılması istemi vardır. Rönesans şu temel anlayışlara dayanıyordu. 1)Yeryüzü ilgi çekici ve araştırılmaya değer bir yerdir 2)insan güçlüdür ve bu gücüyle büyük başarılar elde edebilir 3)insanın sürekli faal olması şerefli birşeydir ve 4)Gerçek güzeldir. Bu anlayışlara bağlı olarak da yaşadığımız dünya o kadar ilgi çek

Yeniçağ felsefesinde bilimlerde metot sorunlarının öneminin artması özelikle öğrenim amacıyla yazılan mantık kitaplarında mantığın asıl konularının ihmale uğrayıp metot sorunlarının ön plana alınmasına neden olmuştur. Böyle bir tutum mantığın yalnız metot olarak anlaşılmasının bir sonucudur.

Mantık bilimi 19. yüzyılın ikinci yarısında başka bir yönde gelişmiştir. Bu gelişme sembolik mantık alanında olmuştur. De Morgan ve S. Jevons’ın bu alandaki çalışmaları ile Boole Cebiri adı verilen ve mantığı matematiğe dayandıran bir sistem kurulmuştur. Sonraki çalışmalarda ise mantık matematikten bağımsız olarak ele alınmış ve matematiği yeni mantığa dayanarak temellendirme amacı güdülmüştür.

Önermeler Mantığı ile Niceleme Mantığından oluşan iki Değerli Mantık ilk olarak G. Frege tarafından kurulmuş sonra da B. Russel ile A. N. Whitehead’in çalışmalarıyla bugünkü biçimini almıştır.

Çok değerli mantık sistemleri ilk olarak J. Lukasiewicz ve E. L. Post tarafından kurulmuştur. Daha sonra H. Reichenbach “ Olasılık Mantığı” adıyla sonsuz sayıda doğruluk değerli bir mantık sistemi kurmuştur.

Daha sonraları “ Kiplik Mantığı “ “Özdeşlik Mantığı” “ Varlık Mantığı” kurulmuştur.

Günümüzde mantık matematiğe doğa bilimlerine eleştirel düşünme ve akılcı tartışmaya uygulanmaktadır.özel isim yeni yüzyıl