Nedir ve Nasıl Nedir ve Nasıl Yapılır
Lastik Nedir
Ham kauçuğun işlenmesiyle elde edilen esnek madde. Tabii veya sun’i kauçuk, kükürtle vulkanize edilerek lastiğe dönüştürülür.Lastiğin elde edilmesi sadece vulkanizasyonla gerçekleşmez. Bu esas işlemin yanında kauçuğa katılan katkı maddeleri de büyük ehemmiyet taşır. Çünkü lastiğin geniş bir kullanılma sahası olup, bu sahaların gerektirdiği özellikler de farklıdır. Mesela bir araba lastiği ile su hortumu farklı özelliklere sahiptir.
Lastiğin ayakkabıcılıkta ve konfeksiyon eşyasında kullanılmasıyla başlayan lastik sanayii, motorlu taşıtların gelişmesinden sonra önem kazandı. Lastiğin özelliklerini geliştirmek için, içine başka maddeler konmaya başlandı. Çinko oksit ve kurşun oksit ilavesiyle vulkanizasyon çabuklaştırılır. Çeşitli boyar maddelerle renkli lastikler imal edilir. Havanın etkisine karşı uzun ömür kazandırmak
maksadıyla, antioksidan adı verilen fenoller, aminler ve bazı tuzlar konulabilir. Özellikle araba lastikleri için sağlamlığı arttırmak maksadıyla is (amorf karbon) konur. Yumuşaklık vermek için stearik asit gibi maddeler ilave edilir.
Makina kayışları ve basınca dayanıklı hortumlar yapmak için, sağlam kumaşlara lastik maddesi emdirilir. Yanmayı önlemek için de lastiğe amyant konur. Otomobil lastiklerine, yine sağlamlığı arttırmak için naylon iplikler katılır.
Lastik, kauçuğa göre daha esnek bir üründür. Daha fazla uzar. Kolay kopmaz ve mekanik sağlamlığı daha çoktur. Isı ve elektriği iletmez. Organik sıvılarda pek çözünmez. Kimyevi maddelere karşı dayanıklı olup, havada kalmayla da bozunmaz.
Çeşitli lastiklerin özellikleri kükürt nispeti ve diğer katkı maddelerine göre farklıdır. Mesela % 3-5 nispetindeki kükürt bulunan lastikler çok esnek ve yumuşak olup, kükürt nispeti arttıkça sertlik artar. % 30-50 arasında kükürt bulunduğunda sert lastik elde edilir. Buna ebonit denir ve akümülatör kutuları, tarak, düğme vs. eşya yapımında kullanılır.
Taşıt lastikleri: Lastik esnek olduğu için, tekerleğin karşılaşdığı darbelerin etkisini azaltır. Tekstil iplikleriyle (pamuk, naylon vs.) veya çelik tellerle örülen bir iskelet, sun’i lateks, kauçuk veya sentetik
reçinelerle kaplanır. Bu çatı üzerine, tekerlek sırtına gelen, yanında yapışmayı çoğaltıcı dişler bulunan bir lastik tabakası geçirilir. Eskiden iç lastiğin delinmesini önlemek için, bu lastik tabakası üzerine tel ve kauçuktan yapılmış ek bant konurdu. Günümüzde iskeleti çelik telden yapılan lastiklerin tabanı çok az şekil değiştirmektedir ve ömürleri daha uzundur.
Taşıtlarda kullanılan lastikler dolma ve havalı olmak üzere iki kısma ayrılır. Dolma lastikler ilk olarak 1881’de Londra’da kullanılmaya başlandı. Çok sert olan bu lastikler zamanla önemini kaybetti ve yerini havalı lastiklere bıraktı. Günümüzde fabrikalarda kullanılan taşıyıcılarda ve traktörlerde kullanılmaktadır. Havalı lastik ilk olarak 1845’te ingiltere’de kullanılmaya başlandı. Bu lastik, bozulmayan bir dış lastik ile, havanın dışarı kaçmasını önleyen kauçuk bir iç lastikten meydana geliyordu. 1950’lerden sonra iç lastik kullanılmayan dublex lastikler kullanılmaya başlandı.
Ülkemizde lastik sanayii 1927’de yürürlüğe giren Teşvik-i Sanayi Kanunu ve 1929’da kabul edilen Gümrük Korumaları Kanunu ile gelişmeye başladı. 1932’de istanbul’da bir isveç firmasının yardımları ile ilk lastik fabrikası kuruldu. Türkiye’de otomobil lastik sanayii 1954’teki Yabancı Sermayeyi Teşvik
Kanunu ile büyük bir gelişme gösterdi. Bu kanunun ardından Pirelli, Goodyear, Uniroyal lastik fabrikaları kuruldu. Bunların ihtiyacı karşılamaması üzerine 1978’de Lassa Lastik Sanayii bir süre sonra da devlete ait Petlas Lastik Fabrikası kuruldu. Ülkemizdeki bütün lastik üreten tesisler yabancı teknoloji ve patentlerle üretim yapmaktadır.
