Botanik Nedir

Botanik Nedir, Bitkiler aleminden bahseden bilim kolu. Botanik, terimi, Botane ot, çayır veya Botanikos ot, çayır kelimelerinden alınmıştır. Yine aynı anlama gelen fitoloji tabiri ise Yunanca Phyton bitki ve logos bilim kelimelerinden birleşmiştir. Dilimizde eskiden Arapçadan alınmış olarak ilm-i Nebatat, Nebatat ilmi veya kısaca Nebatat şeklinde kullanılmıştır. Botaniğin Türkçe karşılığı Bitki Bilimidir. Botanik ilmi genel olarak dört kısma ayrılarak incelenebilir Morfoloji, Fizyoloji, Genetik, Sistematik veya Taksonomi

Morfoloji Bitkilerin iç ve dış yapılarını genel olarak inceler. Sitoloji Hücre bilimi, Histoloji Doku bilimi ve Organografi Organ bilimi gibi kollara ayrılır.

Fizyoloji Bitkilerdeki hayati olayları fizik ve kimya kanunlarına dayanarak inceler. Madde değişimi Metabolizma, büyüme – gelişme ve hareket fizyolojisi olmak üzere üçe ayrılarak incelenmektedir.

Genetik Canlılardaki istidatların karakterlerin döllere geçiş tarzını ve kaidelerini inceleyen ilim kolu. Genetik kalıtım adını alır. Ferdin iç ve dış karakterlerini nasıl kazandığını, ana – babasına veya yakınlarına neden benzediğini, tabiatta bitki ve hayvanların gösterdiği çok sayıda çeşitliliğin neden ileri geldiğini incelemeyi konu edinmiş olan genetik, yirminci asrın başında dünyaya gelmiş bir bilim dalıdır

Sistematik veya Taksonomi Bitkileri birbirleri ile olan tabii akrabalık derecelerini göz önünde tutarak ve filogenetik gelişmelerine dayanarak inceleyen, küçük veya büyük topluluklar halinde gruplandıran botanik koludur. Botanik biliminin diğer önemli kolları şunlardır

Ekoloji Bitkilerin diğer canlılarla ve yaşadıkları çevre ile olan ilişkilerini araştırır.

Bitki Coğrafyası Bitkiler alemi ile yeryüzü arasındaki ilişkileri ve bitkilerin yayılışını araştıran bir bilim koludur. Fitocoğrafya ve Geobotanik olarak da anılır.

Paleobotanik Fitopaleontoloji olarak da bilinir. Jeolojik çağlarda yaşamış ve nesilleri ortadan kalkmış bitkilerin kalıntılarını, yani bitkisel fosilleri, sistematik ve yayılışları bakımından inceler.

Evolüsyon Evrim Bitkilerin, yeryüzünün kuruluşundan bugünkü hallerine gelinceye kadar geçirdikleri ferdi ve toplu değişiklikleri araştırır. Bugüne kadar, bir canlı türünün diğer canlı türüne dönüştüğü faraziyesi ispatlanamamıştır. Bkz. Darwinizm

Botanik ilmini uygulamalı tatbiki yönden de aşağıdaki kollara ayırmak mümkündür

Eczacılık Bakımından

Farmasötik Botanik Eczacılık botaniği tıbbi bitkileri belirli sistematik gruplar altında tanıtan, bunlardan elde edilen ilaç hammaddeleri drog ile tedavide kullanılma yerlerini kısa olarak anlatan bir bilim koludur.

Farmakognozi ilaç hammaddelerinden biyolojik menşeli kollarını tanıtan, onların yapılarını aydınlatan ve kısmen kullanım alanlarını açıklayan bir bilim koludur.

Ziraat Bakımından

Zirai Botanik Zirai bitkilerin sistematiği hakkında bilgi verir. Fitotekni Bitki yetiştirme. Zirai Fitopatoloji Zirai bitkilerin hastalıklarını inceler. Teratoloji Fitopatolojinin, hastalık şeklinde ve kalıtsal olan anormal yapıları inceleyen özel kolu.

Ormancılık Bakımından

Orman Botaniği Orman ve park ağaçlarının sistematiği. Silvikültür Orman yetiştirme. Orman Fitopatolojisi Orman ve park ağaçlarının hastalıkları. Bitkiler alemi filogenetik bir sisteme göre şöyle sınıflandırılabilir

• 1. Bölüm Bölünen bitkiler Schizophyta Virüsler ve Bakteriler,
  2. Bölüm Algler Su Yosunları Phycophyta,
  3. Bölüm Mantarlar Mycophyta,
  4. Bölüm Likenler Lichenes,
  5. Bölüm Kara Yosunları Bryophyta,
  6. Bölüm Eğrelti Otları Pteridophyta,
  7. Bölüm Tohumlu-Çiçekli Bitkiler Spermatophyta.

Bugün yaşayan bitki türü 380.000den fazladır. Buna göre yukarıdaki bölümlerin yaklaşık bitki sayısı şöyledir Bölünen Bitkiler Schizophyta .. 3.600 tür Su Yosunları= Algler Phycophyta . .33.000 tür

• Mantarlar Mycophyta .56.000 tür
  Likenler Lichenes .. 20.000 tür
  Kara Yosunları Bryophyta .. 26.000 tür
  Eğrelti Otları Pteriodopyta..12.000 tür
  Tohumlu Bitkiler Spermattophyta .. 227.000 tür
  Tohumlu Bitkiler Spermatophya bölümünü oluşturan 227.000 tür ise şu şekilde dağılmıştır.
  Açık Tohumlular Gymnospremae .. 800 tür
  Kapalı Tohumlular Angiospermae.. 226.000 tür
  iki Çenekliler Dicotyledonae 172.000 tür
  Bir Çenekliler monocotyledonae 54.000 tür

Yukarıda görüldüğü gibi bitkiler alemi, gerek görünüş, gerek iç ve dış yapıları, üremeleri bakımından birbirinden farklı organizmalardan meydana gelmiştir. Sistematik veya taksonomik botaniğin ilk vazifesi, bitkiler alemini teşkil eden münferit bitki formlarını, esaslı şekilde inceleyerek, birçok

bakımdan benzerlik, yakınlık gösterenleri önce en dar, en küçük bir kavram altında toplamaktır. Böylece bitkiler aleminin temel taşlarını, elementlerini teşkil eden ana birime, tür veya nevi Species kavramına varılmış olunur. Ancak bu türleri inceleyerek ve birbirleri ile karşılaştırıp daha üst gruplarda toplanabilir. Buna göre bu sistamatik gruplar, Milletlerarası Botanik Nomenklatürü koduna international Code of Botanical Nomenclature, Utrecht 1965 göre yukarıdan aşağıya doğru şu şekilde sıra takip eder

Türkçe. Latince

• Bitkiler Alemi .. Rengum vegetabile
  Bölüm Divisio
  Alt BölümSubdivisio
  Sınıf .. Classis
  Alt Sınıf Subclassis
  Takım .. Ordo
  Alt Takım Subordo
  Familya Familia
  Alt Familya..Subfamilia
  CinsGenus
  Tür Nevi Species
  Alt Tür Subspecies
  Varyete Çeşit. Varietas

Tür bakımından en zengin bölgeler tropik ormanlardır. Endonezyada 45.000, Amazon bölgesinde

40.000 bitki türü yaşamaktadır. Ekvator bölgesinden uzaklaşıldıkça, tür sayısı azalır. Yağışça fakir, kurak yerlerde ve özellikle çöllerde fevkalade düşer. Büyük Sahrada 300 türe rastlanır. Kurakçıl Kserofit bitkilerin oluşturduğu sert yapraklı kuşaklarda, tür sayısı yeniden artma gösterir. Aşağıda bazı memleketlerdeki bitki tür sayısını belirten rakamlar gösterilmiştir

• Türkiye.. 10.000 tür
  Kaliforniya 6.000 tür
  Japonya..5.700 tür
  iberik Yarımadası.. 5.500 tür
  Almanya 2.600 tür
  isveç .. 2.100 tür
• Mısır .. 2.000 tür
  Moğolistan1.800 tür
  Grönland .. 400 tür
  Büyük Sahra .. 300 tür
  Güney Kutup Bölgesi 2 tür

Yağışlı

bölgelerden kurak bölgelere, kıyılardan iç bölgelere gidildikçe tür sayısında azalma dikkati çeker. Dağlık bölgelerin florası bitki örtüsü da tür bakımından zenginlik gösterir. Doğu Anadolu, Kuzey-Batı iran ve Kuzey Irak arasında kalan bölge böyledir. Hindistan-Çin sınırı bölgesinde 20.000 tür vardır.