Arabalar Nedir? Arabalar Ne Demek?

Arabalar Nedir? Tekerlek üzerinde giden, hayvan veya insan gücü ile yürütülen, eşya ve insan taşımaya yarayan taşıt. insanların arabayı yapmasında, tekerleğin bulunmasının önemli rolü vardır. Eldeki en eski bilgilere göre arabanın ilk olarak Türkler tarafından Asyada yapıldığı anlaşılmaktadır. Yapılan araştırmalara göre ise, M.Ö. 2500 yıllarından itibaren Orta Asyada kullanılmaya başlanmış ve oradan yayılmıştır. ilk zamanlar savaş arabaları şeklinde büyük önemi vardı. Fakat manevra kabiliyetinin az olması bu önemini kaybettirdi. Yalnız yük ve yolcu taşımacılığında kullanılmaya başlandı. Asya ve Önasyada kullanılış tarihi bilinmeyecek kadar eski olmasına rağmen, Avrupada ortaçağda kullanılmaya başlanmıştır.

Arabalar Nedir?

Arabalar Nedir? Umumiyetle dört veya iki tekerlekli olan arabaların en basit şekli, elle yürütülen ve hafif eşyaları taşımak için kullanılan el arabası denen tek tekerlekli arabadır. Arabalar, iki bölümden müteşekkildir 1 Alt yapı, 2 Üst yapı. Alt yapı hemen hemen her arabada aynıdır. Esas olarak tekerlekleri birleştiren dingil ve koşum hayvanlarının bağlandığı oktan meydana gelir.

Dört Tekerlekli Arabalar

Dört tekerlekli arabalarda, arkada kalan büyük tekerlekler sabit bir dingille bağlanırlar öndeki tekerlekler ise, dönme işlemlerini kolaylaştırmak gayesiyle daha küçük ve okla beraber dönebilecek şekilde yapılırlar.

Üst yapıları kullanılma maksatlarına göre istenildiği gibi yapılabilir. insan nakli ve eşya nakli için olmak üzere iki ana bölüme ayrılabilen üst yapılar, muntazam yapılmış sandık, ağaç sürgünlerinden örülmüş bir sepet veya kafes biçiminde olur.

Arabalarda tekerlekleri levha şeklinde veya merkezine parmaklıklarla tutturulmuş bir çemberden ibarettir. Tekerleklerin etrafında aşınmayı azaltmak için çelik veya lastik çemberler takılıdır.

Arabalar umumiyetle atlara, öküzlere, mandalara çektirilir. Hayvanlar oka bağlanırlar. Sarsıntıyı azaltmak için alt yapısı ile üst yapısı arasına tekerleklerin hizasına gelecek şekilde yay sistemi yerleştirilir. Bilhassa yolcu taşıyan arabalar da yay sistemine önem verilip süslü olarak yapılmışlardır.

ilk arabalar, yük taşımağa mahsus öküzler tarafından çekilmiş ve atların arabaya koşulması, öküzden sonra başlamıştır. Türklerin kullandığı arabalara Çinliler, Keçi arabası demişlerdir. Bu araba dört tekerlek üzerine oturtulmuş bir çadırdan ibaretti. Türkler, savaşlarda atı tercih ettiklerinden, savaş arabalarını Çinliler kullandılar.

Osmanlılarda Önceleri Araba

Osmanlılarda önceleri arabaya binme hakkı padişaha, şeyhülislama ve kadıaskere tanınmıştı. Bir de Avrupaya gönderirken, elçilerin yanına devletin şerefiyle ilgili iki mükellef araba verilirdi. Bu arabalardan birisinde elçi, padişahın mektubunu götürür, ikinci araba ise hediyeleri taşırdı. Daha sonra vezirler ve ileri gelenlerin arabaları oldu. Fakat gene de ata karşı büyük muhabbeti olan Türkler, ata binmeyi tercih ettiler.

Osmanlı padişahlarından bazıları kendileri için tahsis edilen arabalara bindiler. Oğlu Yavuz Sultan Selim Han lehine tahttan feragat eden Sultan ikinci Bayezid Han, 1512 tarihinde, Bayeziddeki eski saraydan bir arabaya binerek Edirne kapısına kadar oğlu ve askerler tarafından teşyi edilmiştir. Yavuz Sultan Selim Han bu teşyi esnasında, payitaht kapısına kadar araba yanında edeble yürümüş,

babasının nasihatlerini hürmetle dinlemiştir. Kanuni Sultan Süleyman Han yetmiş iki yaşında Zigetvar seferine çıkarken, saraydan Davutpaşaya kadar beyaz bir atın üzerinde gitti. Sonra iki beygirle çekilen dört tekerlekli, üstü örtülü ve yanları yeşil perdelerle kapalı bir arabaya bindi ve öylece sefere devam etti. Zigetvarda vefat ettiğinde de mübaret cesedi aynı araba ile yola çıkarıldı.

istanbulun binek arabaları saray, konak ve kira arabaları olmak üzere üç kısım idi. Binek arabalarından saray arabaları, Saray-ı hümayun için bir ihtiyaç olmuştu. Valide, Haseki ve Hanım Sultanlar şehir sokaklarında dolaştırılmayıp sayfiye, yalı, köşk ve kasırlarına ya harem-i hümayun kayıkları ile veya saray arabaları ile gitmişlerdir.

Saray arabalarının başında saltanat arabası gelmektedir. Sultan ibrahim, Sultan ikinci Mahmud, Sultan Abdülmecid ve Sultan Abdülaziz hanlar şehir içinde gezintilerini meşhur saray saltanat arabası ile yaptılar. Sultan ikinci Abdülhamid Han da Cuma selamlığına bu araba ile giderdi. Namazdan sonra da bizzat kendi kullandığı saray faytonu ile ikametgahı olan Yıldız Sarayına dönerdi.

Saltanat arabası Cuma selamlığında gayet yavaş gider yaverler arabayı, iki yanı sıra yürüyerek takib ederlerdi. Hırka-i şerif ziyaretinde ise araba süratli gider, yaverler de atlı olarak takib ederlerdi. Saltanat arabasında padişahın karşısında daima zamanın seraskeri olan müşir otururdu.

Saltanat Arabası

Saltanat arabası, çift çift dört atlı, arabacı oturağı sırmalı, bordürleri altın yaldızlı muhteşem bir faytondu. Sultan Abdülhamid Han arabanın körüğünü daima yarı açık bulundururdu. Arabayı

arabacıbaşı kullanırdı. Yanında bir de ispir otururdu. Arabayı çift çitf çeken dört attan soldakilerin üzerine de birer süvari neferi bindirilirdi. Bu dört kişi kırmızı veya yeşil çuhadan som sırma işlemeli cebken – ceket, kenarları sırmalı pantolon ve siyah çizme giyerlerdi.

Sultan Abdülhamid Hanın Cuma namazı dönüşünde kendi sürdüğü saray faytonunda arabacı oturağı yoktu. Önü açık dizginler, ufki bir maden çubuk üstünden geçerdi. Arabacıbaşı bu faytonu cami avlusuna getirir, kendisi saraya yaya dönerdi. Gayet sade fakat son derece zarif bir araba idi. Bunun da körüğü yarı açık olurdu.

Saltanat arabasından başka, diğer, saray arabaları umumiyetle kapalı, sade kupa arabalardı. Arabacıları ve ispirleri daima siyah temiz elbise ve siyah çizme giyerlerdi. Saray arabaları istabl-ı Amire denilen has ahırda muhafaza edilirdi. Kadrosu kalabalık bir teşkilat olup, amirleri istabl-ı Amire müdürü idi.

Konak arabalarına da saray arabaları gibi aynı boyda aynı renkte ikiz denilecek çok bakımlı atlar koşulurdu. Zamanın yüksek devlet ricalinin ve zenginlerinin birer ve hatta bir kaç binek arabası olurdu. Konak sahipleri arabalarının bakımı, kullanılması ve muhafazası için konaklarında özel kişiler görevlendirmişlerdi.

Kira arabaları ise, umumiyetle eski, az bakımlı konak arabalarının emekliye ayrılmışlarıydı. Konak arabalarında ve kira arabalarında plaka yoktu. Kira arabası oldukları, belediye dairesince verilen numaraların fenerleri üzerine yazılmasıyla anlaşılırdı.

On dokuzuncu asırda Osmanlı sarayının atları ve arabaları, eski tüfekhane yerinde yapılan istabl-ı Amireye nakledilmişti. 1881 yılı Eylül ayında istabl-ı Amiredeki büyük yangında Sultan ikinci Mahmud Hana ve daha eski sadrazamlara ait altın ve gümüş işlemeli çok sanatkarane yapılmış saltanat arabaları ve alay günlerine mahsus altın işlemeli mücevherli, incili eyer ve araba takımları tamamen yanmıştır.

Bugün Topkapı Sarayında iki eski taht-ı revanla, kafesli eski bir araba ve Sultan Abdülaziz, Sultan ikinci Abdülhamid Han ile Sultan Beşinci Mehmed Reşada ait arabalar teşhir edilmektedir. At koşumları ve eyer kısmında da geçen asra ait bazı saray eyerleri bulunmaktadır.

Yük Arabaları

Yük arabaları ise şehrin günlük hayatında fetihten beri ihtiyaç olmuştur. Konakların, sarayların her türlü inşaatların, çarşıların, pazarların çeşit çeşit ağır yükü arabalarla taşınmış, yazın sayfiyelere çıkanlar, göç eşyalarını iskelelere yük arabalarıyla indirmişlerdir. Yük arabalarına çarşı arabası da denir. Kağnılar eskiden çok yaygın bir şekilde kullanılan öküz ve mandalar tarafından çekilen arabalar idi. istiklal Harbinde milletin dini ve vatanını müdafaa için yaptığı mücadelede, silah ve cephane nakliyesinde çok kullanıldı ve bu harbin adeta sembolü haline geldi.

Saltanat arabalarının kendileri gitmiş, tarih olan isimleri ise gelecek nesillere yadigar kalmıştır. Daha düne kadar en lüks taşıt olan bu arabalar bugün tarih olmuştur.

Saltanat arabaları dairesinde bulunan bu arabaların hepsi başlı başına bir sanat şaheseridir. Sultan Abdülhamid Hana ait olan ve bazı kısımları altından yapılan araba, Yıldız Sarayı yağma edilirken 1909, parça parça sökülerek, parçalayanlar tarafından zimmete geçirilmiştir. Arabalar Nedir?