Anayasa Mahkemesi Nedir

Anayasa Mahkemesi Nedir

9 Temmuz 1961 günü halkoyuna sunularak kabul edilmiş olan yeni Anayasanın 145 inci maddesi gereğince kurulmuş olan yargı organı. Anayasa Mahkemesi, on beş asil ve beş yedek üyeden meydana gelmiştir. Asîl üyelerden dördü Yargıtay, üçü Danıştay genel kurullarınca kendi üyeleri arasından, üye tam sayılarının salt çoğunluğu ile ve gizli oyla seçilir. Bir üye de Sayıştayca aynı yolda seçilir. Millet Meclisi üç, Cumhuriyet Senatosu iki üye seçer. Cumhurbaşkanınca da, biri askeri yargıtay genel Kurulunca gösterilen üç aday arasından olmak üzere, iki üye seçilir. Anayasa Mahkemesi de, kendi üyeleri arasından, dört yıl için Başkan ve Başkan vekili seçer.

Anayasa Mahkemesi`nin en önemli görevi, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından çıkarılan kanunların, Anayasa`ya aykırı olup olmadıklarını tayin etmektir.

Geçmişi
Anayasa Mahkemesi 9 Temmuz 1961 tarihinde halk çogunluğu tarafından kabul edilen 1961 Anayasası ile Türk siyasi hayatına girmiştir. 1961 Anayasası ile sağlanan ‘hukuk devleti ‘yargı bağımsızlığı’ ilkeleri ile güvence altına alınan Anayasa Mahkemesinin temel görevleri anayasa ile belirlenmiş daha sonrasında 1982 anayasası’nca da biraz daha daraltılılarak korunmuştur. Buna göre Anayasa Mahkemesinin görevleri aşağıdaki gibidir

Egemenliğini kullanımında var olan ve yukarıda açıklanan kavram ve kurumların egemenliği kullanırken faliyetlerinde “Anayasaya” uygunluğunu belirleyen kurum Anayasa Mahkemesi olarak belirlenmişdir, (bakınız Görev ve yetkileri).

Anayasa mahkemesi parlamentonun çıkardığı yasaların gene parlamentonun daha önce yasalaştırdığı kavramlarla uygunluğunu incelemesi ve çelişkilerin önlenmesi amacıyla denetler.Ayrıca Anayasa değişikliklerinin usul, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve TBMM içtüzüğü’nün hem usul hem de esas bakımından Anayasa’ya uygunluğunu denetler

Cumhurbaşkanını, Bakanlar Kurulu üyelerini, yüksek mahkemelerin başkan ve üyelerini, başsavcıları, Cumhuriyet başsavcıvekilini, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ile Sayıştay başkan ve üyelerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılar.

Siyasi partilerin siyasi partiler kanunua uygun faliyetlerde bulunduğuna dair, TBMM kararlarıyla milletvekillerinin yasama dokunulmazlıklarının kaldırıldığında veya üyeliklerinin düşürüldüğünde bu kararların iptaline ilişkin en son mercidir.

Uyuşmazlık Mahkemesi’ne başkanlık edecek üyeyi oyçokluğuyla seçer.

Organizasyonu
Anayasa Mahkemesi 45. yıl logosuAnayasa Mahkemesi 11 asıl, 4 yedek üyeden oluşur. Anayasa Mahkemesi’nin tüm üyelerini cumhurbaşkanı seçer. Anayasa Mahkemesi, başkan ve 10 üye ile toplanır ve salt çoğunlukla karar verir. Anasaya değişiklikleri ve siyasi partilerin kapatılmasına ilişkin kararlarda beşte üç oy çokluğu şarttır. Üyeler çekimser oy kullanamazlar. Yargılamanın aleniyeti ilkesi Anayasa Mahkemesi davalarında geçerli değildir. 2008 yılı bütçesi kapsamında Anayasa Mahkemesi’ne öngörülen ödeneğin 17 milyon 452 bin TL olduğu açıklandı.[4] Temel Amaçları

Yasaların Anayasaya Uygunluğu Denetimi
parlamentonun çıkardığı yasaların gene parlamentonun daha önce yasalaştırdığı kavramlarla uygunluğunu incelemesi ve çelişkilerin önlenmesi, Anayasa değişikliklerinin usul, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve TBMM içtüzüğü’nün hem usul hem de esas bakımından Anayasa’ya uygunluğunu denetlemek,

Yüce Divan
Cumhurbaşkanını, Bakanlar Kurulu üyelerini, yüksek mahkemelerin başkan ve üyelerini, başsavcıları, Cumhuriyet başsavcıvekilini, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ile Sayıştay başkan ve üyelerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılanmak.
Bu konuda Özdağların yargılanması davası mahkumiyetle sonuçlanmıştır.

Yasama dokunulmazlıklarının kaldırılması
Siyasi partilerin siyasi partiler kanununa uygun faliyetlerde bulunduğuna dair, TBMM kararlarıyla milletvekillerinin yasama dokunulmazlıklarının kaldırıldığında veya üyeliklerinin düşürüldüğünde bu kararların iptaline bakmak, Uyuşmazlık Mahkemesi’ne başkanlık edecek üyeyi atamak olarak belirlenmişdir.