Akhunlar

Akhunlar

Beşinci yüzyılda Batı Türkistan ve Afganistan bölgelerinde devlet kuran bir Türk kavmi. Akhunlara Çinliler Ye-ta, Araplar Haytal, Bizanslılar ise Eftalitler demektedirler. Akhunların 5. yüzyıl başlarında Sibiryadaki Hun-Türk imparatorluğunun yıkılması neticesinde batıya göç ederek bu bölgeye yerleşen Hiungnuların bir kolundan oldukları tahmin edilmektedir. Buraya yerleştikten sonra

irandaki Sasaniler ile savaşarak topraklarını genişlettiler. Sasaniler, Akhun saldırılarına Behram Gur zamanında karşı koydular. Onun ölümünden sonra Akhunlar, irana baskılarını artırdılar. Akhun imparatoru Aksungur Han, himayesine aldığı Firuzu, Sasani tahtına çıkardı 459. Bu yardımına karşılık Telekan ve Tirmiz şehirlerini aldı. Kuzey Hindistana düzenlediği bir seferle Guptalar Devletini yıktı ve Pencabı ele geçirdi 470.

499 yılında iranda Mejdek taraftarlarının çıkardığı isyanda tahtını kaybeden Sasani hükümdarı Kubad, Akhunlara, sığındı. Akhun hükümdarı Toraman 30.000 kişilik bir kuvvet göndererek isyanı bastırdı ve Kubadın tekrar tahtına çıkmasını sağladı. Toraman ve oğlu Mihrikula dönemlerinde Akhunlar güçlerinin zirvesine ulaştılar

Kuzey Hindistan ile Orta Asyada Karaşar ve Kandehar dolayları ülke topraklarına katıldı. 515te Toramanın ölümü üzerine yerine geçen oğlu Mihrikula 530 yılına kadar sürdürdüğü akınlarla Pencap bölgesini tamamen ele geçirdi. Budizm inancına şiddetle karşı çıkan Mihrikula, Hunların bu inancı benimsememeleri için sıkı tedbirler aldı. Çok sayıda buda tapınağını yıktırdı

Ancak Orta Asyada Göktürklerin ve batıda Sasanilerin giderek güçlenmeleri, Akhunların, hakimiyetlerini uzun müddet korumalarına imkan vermedi. Göktürkler, Sasanilerle birleşerek Pencap dışında bütün Akhun topraklarını aralarında pay ettiler 563-567. Akhunlar, küçük beylikler halinde uzun müddet varlıklarını devam ettirdiler. islamiyetin yayılması esnasında Arablar, Toharistan bölgelerinde Akhunlara rastlamışlardır. Bunlar, Sasanilere karşı müslüman Arapların saflarında yer almışlardır. Afganistandaki Dürraniler ile Kalaç Türkleri, Akhunların soyundandırlar