Temel Yaşam Desteği Nedir? Solunum durması Solunum hareketlerinin durması nedeniyle vücudun yaşamak için ihtiyacı olan oksijenden yoksun kalmasıdır. Hemen yapay solunuma başlanmaz ise bir süre sonra kalp durması meydana gelir. Kalp durmasına 5 dakika içinde müdahale edilmezse dokuların oksijenlenmesi bozulacağı için beyin hasarı oluşur.
Temel Yaşam Desteği Nedir?
Hayat kurtarmak amacı ile hava yolu açıklığı sağlandıktan sonra, solunumu ve/veya kalbi durmuş kişiye yapay solunum ile akciğerlerine oksijen gitmesini, dış kalp masajı ile de kalpten kan pompalanmasını sağlamak üzere yapılan ilaçsız müdahalelerdir.
Kendisinin ve hasta/yaralının güvenliğinden emin olma Hasta/yaralıyı sert bir zemine yatırma Hasta/yaralının yanına diz çökme Hasta/yaralının omuzlarına hafifçe dokunarak ve “iyi misiniz?” diye sorarak bilincini kontrol etme eğer bilinci yok ise Hasta/yaralının kravat kemer ve yakasını açma
Temel yaşam desteğine başlarken eğer çevrede biri varsa hemen 112 aratılmalıdır. Bebeklerde, çocuklarda ve erişkinlerde (sadece boğulmalarda) ilkyardımcı yalnız ise 30/2 göğüs basısını 5 tur uygulamasından sonra kendisi yardım çağırmalıdır. Bebeklerde (0-1 yaş) , ilkönce 5 solunum yapılır, 30/2 göğüs basısının 5 tur uygulaması ardından 112 aranır.
Hava Yolunu Açmak İçin Baş-Çene Pozisyonu Nasıl Verilir?
Bilinci kapalı bütün hasta/yaralılarda solunum yolu kontrol edilmelidir. Çünkü dil geriye kayabilir yada herhangi bir yabancı madde solunum yolunu tıkayabilir. Ağız içi kontrol edilerek temizlendikten sonra hastaya baş-çene pozisyonu verilir.
Bunun İçin:
- Bir el alına yerleştirilir.
- Diğer elin iki parmağı çeneye yerleştirilir.
- Baş geriye doğru itilir.
- Böylece dil yerinden oynatılarak hava yolu açıklığı sağlanmış olur.
Yetişkinlerde Dış Kalp Masajı ve Yapay Solunum Uygulama
1-) Kendisinin ve hasta/yaralının güvenliğinden emin olma
2-) Hasta/yaralının omuzlarına hafifçe dokunarak ve “iyi misiniz?” diye sorarak bilincini kontrol etme eğer bilinci yok ise
3-) Tıbbi yardım isteme (112 arama)
4-) Hasta/yaralıyı sert bir zemin üzerine yatırma
5-) Hasta/yaralının yanına diz çökmek
6-) Hasta/yaralını kravat,kemer ve yakasını açma
7-) Ağız içini kontrol ederek hava yolu tıkanıklığına neden olan cisim varsa çıkarma
8.) Hava yolunu açmak için bir elini hasta/yaralının alnına, diğer elinin parmak uçlarını çenesinin altına yerleştirme
9-) Çene kemiğinin uzun kenarı yere dik gelecek şekilde başı geriye doğru eğme
10-) Hasta/yaralının solunum yapıp yapmadığını bak-dinle-hisset yöntemiyle 5 saniye süre ile kontrol etmeGöğüs kafesinin solunum hareketlerini gözleme
11-) Eğilerek yüzünü hastanın ağzına yaklaştırarak solunumu dinleme ve soluğu yanağında hissetmeye çalışma,
12-) El ile göğüs kafesinin hareketlerini hissetmeye çalışma
13-) Soluk alıp vermiyorsa,alnının üzerine konulan elin baş ve işaret parmağını kullanarak hasta/yaralının burnunu kapatma
14-) Baş geriye doğru eğilmiş pozisyonda iken hasta/yaralının ağzını içine alacak şekilde yerleştirme
15-) Eğer solunum yoksa Hasta/yaralının göğsünü yükseltmeye yarayacak kadar her biri bir saniyenin üzerinde 2 kurtarıcı nefes verme,havanın geriye çıkıp çıkmadığını kontrol etme
16-) Kalp basısı uygulamak için göğüs kemiğini ortalayarak (gögüs kemiğinin üst ve alt ucunun ortası) göğüsün merkezini tespit etme
17-) Bir elin topuğunu göğsün merkezine yerleştirme
18-) Diğer elini bu elin üzerine yerleştirme
19-) Her iki elin parmaklarını biribirine geçirme
20-) Parmakları göğüs kafesi ile temas ettirmeden, dirsekleri bükmeden, göğüs kemiği üzerine vucuda dik olacak şekilde tutma
21-) Göğüs kemiği 4-5 cm aşağı inecek şekilde (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin 1/3’ü kadar) bası uygulama,bu işlemi dakikada 100 kez uygulama
22-) Hasta/yaralıya 30 kalp masajından sonra 2 solunum yaptırma (302)
23-) Temel yaşam desteğine hasta/yaralının yaşamsal refleksleri veya tıbbi yardım gelene kadar kesintisiz devam etme
Temel Yaşam Desteği Nedir?
Not: Suda boğulmalarda eğer ilkyardımcı yalnız ise 302 kalp basısı uygulamasının 5 tur tekrarından sonra 112’yi arama.
Çocuklarda (1-8 YAŞ) Dış Kalp Masajı ve Yapay Solunum Uygulama
1-) Kendisinin ve hasta/yaralının güvenliğinden emin olma
2-) Çocuğun omuzlarına hafifçe dokunarak ve “iyi misiniz?” diye sorarak bilincini kontrol etme (Çocuğun bilinci yoksa ve çevrede birileri varsa 112’yi aratma) ilkyardımcı yalnız ise 302 göğüs basısının 5 tur uygulamasından sonra 112’yi arama
3-) Çocuğu sert bir zemin üzerine yatırma
4-) Çocuğun sıkan giysilerini gevşetme
5-) Ağız içini kontrol edilerek varsa yabancı cisim temizleme
6-) Hava yolunu açmak için bir elini hasta/yaralının alnına, diğer elinin parmak uçlarıyla çenesinden tutarak geriye hafifçe iterek solunum yolu açıklığını sağlama
7-) Çocuğun solunum yapıp yapmadığını bak-dinle-hisset yöntemiyle 5 saniye süre ile kontrol etme
8.) Soluk alıp vermiyorsa alnının üzerine koyulan elin baş ve işaret parmağını kullanarak hasta/yaralının burnunu kapatma
9-) Baş geriye doğru eğilmiş pozisyonda iken hasta/yaralının ağzını içine alacak şekilde yerleştirme
10-) Eğer solunum yoksa Hasta/yaralının göğsünü yükseltmeye yarayacak kadar her biri 1 saniyenin üzerinde 2 kurtarıcı nefes verme,havanın geriye çıkıp çıkmadığını kontrol etme
11-) Kalp basısı uygulamak için göğüs kemiğini ortalayarak (göğüs kemiğinin üst ve alt ucunun ortası) göğsün merkezini tespit etme
12-) Bir elin topuğunu göğsün merkezine yerleştirme(çocuk yetişkin görünümündeyse yetişkinlerde olduğu gibi iki el ile kalp basısı uygulama)
13-) Parmakları göğüs kafesi ile temas ettirmeden, dirsekleri bükmeden, göğüs kemiği üzerine vucuda dik olacak şekilde tutma
14-) Göğüs kemiği 2.5-5 cm aşağı inecek şekilde (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin 1/3’ü kadar) bası uygulama,bu işlemi dakikada 100 kez uygulama
15-) Hasta/yaralıya çocuğa 30 kalp masajından sonra 2 solunum yaptırma (302)
16-) Temel yaşam desteğine hasta/yaralının yaşamsal refleksleri veya tıbbi yardım gelene kadar kesintisiz devam etme
Bebeklerde (0-12 Ay) Dış Kalp Masajı ve Yapay Solunum Uygulama
1-) Kendisinin ve hasta/yaralının güvenliğinden emin olma
2-) Ayak tabanına hafifçe vurarak bilincini kontrol etme ( Bebeğin bilinci yoksa ve çevrede birileri varsa 112’yi aratma) ilkyardımcı yalnız ise 5 kurtarıcı solunumdan sonra 302 göğüs basısının 5 tur uygulamasından sonra 112’yi arama
3-) Ağız içini kontrol edilerek varsa yabancı cisim çıkarma
4-) Sıkan giysilerini gevşetme
5-) Bir elini alnına koyma, diğer elinin iki parmağı ile çeneyi yukarı geriye iterek hafifçe başı geriye eğme
6-) Bebeğin solunum yapıp yapmadığını bak-dinle-hisset yöntemiyle 5 saniye süre ile kontrol etme
7-) Solunum yoksa, ağız dolusu nefes alarak ağzını bebeğin ağız ve burnunu içine alacak şekilde yerleştirme
8.) Bebeğin göğsünü yükseltmeye yarayacak kadar her biri 1 saniyenin üzerinde 5 kurtarıcı nefes verme ve havanın geriye çıkıp çıkmadığını kontrol etme
9-) Kalp basısı uygulamak için bebeğin (iki meme başının altındaki hattın ortası göğüs merkezini oluşturur) göğsün merkezini tespit etme
10-) Bir elin orta ve yüzük parmağını bebeğin göğüs merkezine yerleştirme
11-) iki parmakla göğüs kemiği 1-1.5 cm aşağı inecek şekilde (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin 1/3’ü kadar) bası uygulama,bu işlemi dakikada 100 kez uygulama
12-) Bebeğe 30 kalp masajından sonra 2 solunum yaptırma (302)
13-) Temel yaşam desteğine bebeğin yaşamsal refleksleri veya tıbbi yardım gelene kadar kesintisiz devam etme
Hava Yolu Tıkanıklığı Nedir?
Hava yolunun, solunumu gerçekleştirmek için gerekli havanın geçişine engel olacak şekilde tıkanmasıdır. Tıkanma tam tıkanma yada kısmi tıkanma şeklinde olabilir.
Hava Yolu Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir?
- Tam tıkanma belirtileri
- Nefes alamaz.
- Acı çeker, ellerini boynuna götürür.
- Konuşamaz.
- Rengi morarmıştır.
- Bu durumda Heimlich Manevrası (=Karına bası uygulama) yapılır .
Kısmi Tıkanma Belirtileri
- Öksürür.
- Nefes alabilir.
- Konuşabilir.
- Bu durumda hastaya dokunulmaz, öksürmeye teşvik edilir.
Tam Tıkanıklık Olan Kişilerde Heimlich Manevrası (=Karına Bası Uygulama) Nasıl Uygulanır?
Bilinci yerinde olan (=bilinci açık) kişilerde Heimlich manevrası
Hasta ayakta ya da oturur pozisyonda olabilir,
Arkadan sarılarak gövdesi kavranır,
Bir elin baş parmağı midenin üst kısmına, göğüs kemiği altına gelecek şekilde yumruk yaparak konur. Diğer el ile yumruk yapılan el kavranır,
- Kuvvetle arkaya ve yukarı doğru bastırılır,
- Bu hareket 5-7 kez yabancı cisim çıkıncaya kadar tekrarlanır,
- Şah damarından nabız ve solunum değerlendirilir,
- Tıbbi yardım istenir (112).
- Bilincini kaybetmiş(=bilinci kapalı) kişilerde Heimlich Manevrası
- Hasta yere yatırılır, yan pozisyonda sırtına 5 kez vurulur,
- Tıkanma açılmadığı taktirde hasta düz bir zeminde başı yana çevrilir,
- Hastanın bacakları üzerine ata biner şekilde oturulur,
- Bir elin topuğunu göbek ile göğüs kemiği arasına yerleştirilir, diğer el üzerine konur,
- Göbeğin üzerinden kürek kemiklerine doğru eğik bir baskı uygulanır,
- Şah damarından nabız ve solunum değerlendirilir,
- işleme yabancı cisim çıkıncaya kadar devam edilir,
- Tıbbi yardım istenir (112),
- Bu hareketi 5-7 kez yabancı cisim çıkıncaya kadar ya da yardım gelinceye kadar devam edin,
- Bu tür olgularda havayolu tıkanıklığından şüphelenildiğinde, ilkyardımcılar
Temel Yaşam
Desteği uygulamalarını yapacaklardır. Kurtarıcı nefes verdikten sonra hava gitmiyorsa tıkanıklık olduğu düşünülür. İlkyardımcı ağız içinde yabancı cisim olup olmadığını kontrol etmeli, yabancı cisim görüyorsa çıkarmalıdır. Havayolu tıkanıklığı varsa havayolunu açacak manevraları profesyonel acil yardım ekibi uygular.
Yukarıdaki bilgiler sadece ilkyardım eğitmenleri için verilmiş olup bilinci kapalı olan erişkinlerde hava yolunun açılması için gerekli olan girişimler ve hareketler ilkyardımcılara öğretilmeyecektir.
Bebeklerde Tam Tıkanıklık Olan Hava Yolunun Açılması
- Bebek ilkyardımcının bir kolu üzerine ters olarak yatırılır.
- Başparmak ve diğer parmakların yardımıyla bebeğin çenesi kavranarak boynundan tutulur ve yüzüstü pozisyonda öne doğru eğilir.
- Baş gergin ve gövdesinden aşağıda bir pozisyonda tutulur.
- 5 kez el bileğinin iç kısmı ile bebeğin sırtına kürek kemiklerinin arasına hafifçe vurulur.
Diğer kolun üzerine başı elle kavranarak sırtüstü çevrilir. - Yabancı cismin çıkıp çıkmadığına bakılır.
- Çıkmadıysa başı gövdesinden aşağıda olacak sırtüstü şekilde tutulur.
- 5 kez iki parmakla göğüs kemiğinin alt kısmından karnın üs kısmına baskı uygulanır.
- Yabancı cisim çıkana kadar devam edilir.
- Tıbbi yardım istenir (112).
Bebek çok küçük ise ve karından baskı uygulanamıyorsa bebekler için yukarıda anlatılan uygulamalar yapılır. Ancak diğer hallerde bebeklerde yapılan uygulamalar, bilinci kapalı erişkinlerde yapılan Heimlich Manevrası uygulamaları ile aynıdır. Yukarıdaki bilgiler sadece ilkyardım eğitmenleri için verilmiş olup bebeklerde hava yolunun açılması için gerekli olan girişimler ve hareketler ilkyardımcılara öğretilmeyecektir.
Kısmi Tıkanıklık Olan Kişilerde Nasıl ilk Yardım Uygulanır?
Eğer kişinin hava yolunda yeterli hava giriş çıkışı mevcutsa, kazazede öksürmeye teşvik edilmeli, yakından izlenmeli ve başka bir girişimde bulunulmamalıdır. Kazazedenin henüz ayakta durabildiği bu dönemde onun arka tarafında yer alınmalıdır.
Bu durumda, kazazede öncelikle bulunduğu pozisyonda bırakılmalıdır. Kazazedenin solunum ve öksürüğü zayıflarsa ya da kaybolursa ve morarma saptanırsa derhal girişimde bulunulmalıdır. Belirgin bir yabancı cisim, yerinden çıkmış veya gevşemiş takma dişleri varsa bunlar yerinden çıkarılır. Eğer yabancı cisim görülemiyorsa ve hastanın durumu kötüye gidiyorsa yukarıda tam tıkanmada anlatılan uygulamalara başlanır. Kaynak: Temel Yaşam Desteği Nedir?