Nedir ve Nasıl Nedir ve Nasıl Yapılır
Dergah Nedir
kapı önü. Bir iş için herkesin müracaat ettiği umümi kapı. Farsça bir kelime olan dergah, değişik manalarda kullanılmıştır. Allahü tealaya nisbeti mecazidir. Sonuna ilahi eklenerek Dergah-ı ilahi şeklinde de söylenir. Eskiden padişah ve devlet ileri gelenlerinin saraylarına da dergah denilirdi. Bilhassa padişahlarınki dergah-ı ali, dergah-ı mualla büyük kapı gibi hürmet ifadeleri ile söylenirdi
Ayrıca islam tarihinde tarikat mensubu şeyhlerle, onlara mensup bağlıtalebelerin ders gördüğü, ikamet etdiği, kaldığı yerlere de dergah denirdi. Dergahlar, bazan bağlı olduğu tarikatlara göre de isimlendirilirdi. Merkezi dergahlar teferruatlı geniş, kapsamlı bölümlere sahipti. Buralarda tasavvuf
ilmi, islam ahlakı öğretildiği gibi, islamiyet en hassas şekilde yaşanırdı. Medreselerde olduğu gibi talebelere ders de okutulurdu. Tekke de denilen dergahın küçüklerine zaviye, büyüklerine iseasitane denir Bkz. Tekke. islamiyetin öğretilmesinde ve yayılmasında medreselerin yanında dergahlar mühim hizmetler görmüştür. Dergahlar, cami ve medreselerle yanyana, hatta aynı çatı altında bu üçü beraber olarak da bulunmuştur.
Dergahlar, yalnız tasavvuf ilminin yapıldığı yerler değildi. ihtiyaç halinde han, kervansaray hizmetlerini de görürdü Bkz. Han, Kervansaray. Osmanlılar zamanında hat, edebiyat gibi sanatların teşvik edildiği merkezler olmuştur. Ayrıca, ahi kuruluşları zaviyeleri gibi ictimai sosyal hayatın düzenlenmesinde ve ticaret ahlakının yerleşmesinde payları büyüktür
Bunlardan başka sınır boylarında kurulanları ribat, memleket savunması ve emniyeti bakımından önemli hizmetleri yerine getirmişler, buralarda ok atıcılık ve diğer harb eğitimi de yapmışlardır. Kısaca dergahlar, esas vazifelerinden başka, içerisinde bulundukları çevreye ve şartlara göre hizmet vermişlerdir.
