Bizmut Nedir? Bizmut Sembolü Bi olan metalik bir element. Periyodik cetvelde 5A grubunda bulunur ve bu grubun en ağır üyesidir. Orta çağdan beri bilinen bir elementtir. Özellikleri Atom numarası 83, kütle numarası 208,98dir. Bileşiklerinde -3, +3, +5 değerliklerini alabilir. Gümüşi gri parlak bir metaldir. Sert ve kırılgandır. 5A grubu elementleri içinde en metalik olanıdır.Kararlı Bi-209, bizmutun tabii olarak bulunan tek izotopudur. Radyoaktif izotoplarından en iyi bilineni Bi-210 izotopudur. Bu izotopun yarılanma süresi 5 yıldır. Bi-210 nükleer sayma aletlerinin ayarlanmasında beta standardı olarak kullanılır.
Erime noktası 271°C, kaynama noktası 1450°Cdir. Tel haline getirilebilir. Fakat oldukça kırılgandır. Bu hali diğer elementlerden az miktarda ilave edilerek giderilebilir.
Bizmut Nedir? Bizmut’un Bulunuşu ve Üretimi
Başlıca bizmut yatakları Amerika Birleşik Devletlerinde, Bolivyada, Kanadada ve ispanyadadır. Yılda 1400 ton bizmut, üretilir. Serbest metal ihtiva eden cevherler, bizmutun, erimesi için ısıtılır ve erimiş bizmut diğer kısımlardan ayrılır. Kükürtlü cevherler havada ısıtılır veya kavrulur ve oksit haline
dönüştürülür. Bu oksitler kok veya demir ile serbest bizmut metali haline indirgenir. Bizmut, eritme işlemlerinde genellikle kurşun gibi hareket eder. Bizmut, bakır ve kurşun cevherlerinde bulunur. Bunların elde edilişi esnasında bizmut da elde edilir. Ticari olarak elde edilen bizmut % 99,999 saflıktadır. Bu saflıktaki bizmutu dört yolla elde etmek mümkündür 1. Kristallendirme metodu, 2. Betts elektrolitik metodu, 3. Betterton Kroli metodu, 4.Speryy metodu.
Bizmut’un Bileşikleri Nedir?
Hidroklorik asit ile hava mevcudiyetinde yavaş reaksiyon vererek bizmut klorürü BiC13 verir. Bizmutun +3 değerlikli olduğu bileşikler katı haldeyken çok az iyonik karakter gösterirler. Suda Bi3+ şeklinde iyonlar verirler. Bu iyonlar bir baz ihtiva eden çözeltiye ilave edildiği zaman, bizmut hidroksit şeklinde kolloidal bir çökelti verir. Bizmut iyonları hidrojen sülfür ile muamele edilince karakteristik siyahlıkta bizmut sülfür çökeltisi elde edilir ki, bu ancak derişik asitlerde çözünür.
Bizmut’un Kullanımı Nedir?
Çok yaygın olarak kullanılan bizmut bileşikleri bizmut oksid ve bazik bizmut nitrattır. Bu bileşikler seramikte, camda, porselen imalatında, boyama ve mineleme işlemlerinde kullanılır. Çok sayıda bizmut tuzu tıpta radyografide ve ilaç imalatında kullanılır. BiO2CO3, X ışını için opak maddedir. Bizmut subgallat egzamada toz olarak kullanılır.
Bizmut Nedir? Bizmutun Özellikleri Nelerdir?
Meydana gelen ve diğer metal oksitlerinin hiçbirine benzemeyen bu tabaka, maddenin yanardöner özelliği göstermesinden kaynaklanmaktadır. Bu durum ise; yüzeyde bulunan mikro yapıların ışıkla etkileşimi neticesinde yapısal renklilik ile oluşmaktadır.
Oksit tabakası kalınlığındaki değişiklikler, farklı dalga boylarına sahip ışımaları meydana getirir. Sonucunda da etkileyici renkler oluşur. Bizmut kristallerinin merdiven basamaklı spiral bir yapıda olmasına ise dış kenarlarındaki büyümenin, iç kenarlarına oranla daha yüksek olması durumu sebebiyet vermektedir.
Şimdi bildiğimiz metallerden oldukça farklı ve şaşırtıcı nitelikleri olan bizmut elementinin kimyasal ve fiziksel özelliklerini tüm detaylarıyla inceleyelim.
- Simgesi; “Bi” dir.
Periyodik tabloda; 5A (VA) grubunda yer alır.
Atom numarası (proton sayısı); 83’tür.
Nötron sayısı; 126’dır.
Elektron sayısı; 83’tür.
Atom ağırlığı (bağıl atom kütlesi); 208,98’dir.
Yoğunluğu; 9,78 grcm3’tür.
Özgül ısı kapasitesi; 0,034’tür.
Buharlaşma ısısı; 42,70C’dir.
Elektrik direnci; bir metal için şaşırtıcı derecede yüksektir.
Kaynama noktası; 15640C’dir.
Erime noktası; 271,50C’dir.
Yükseltgenme basamağı; 3,5’tir.
Isıl genleşme katsayısı; 13.4×10-6 K-1
Termal iletkenlik; 0.0787 W/cmK
Elastisite modülü; 34x103MPa
Bizmutun Çıkarıldığı Yerler Nerelerdir?
Dünyanın çeşitli yerlerinde yatakları bulunan bizmut cevherinin nerelerden çıkarıldığını ve nasıl elde edildiğini inceleyeceğiz.
Bizmut kurşun ve bakır cevherlerinde bulunur. Bunların işlenmesi sırasında bizmut yan ürün olarak elde edilir. Ticari olarak elde edilen bizmut %99,999 saflıktadır. Bu saflığa sahip olan bizmut, dört farklı yolla elde edilmektedir. Bu yollar ise; speryy metodu, betterton kroli metodu betts elektrolitik metodu ve kristallendirme metodu olarak sınıflandırılmıştır.
Bizmut elementi; bu işleme nazaran daha maliyetli olan, direkt filizlerinden de elde edilmektedir. Bu işlemi ise şu şekilde tanımlayabiliriz. Sülfürlü filizler ilk önce kavrulur ve oksit formuna dönüştürülür. Daha sonra bu oksit ya da doğrudan oksitli filizler karbonla indirgenir. Bu işlemler sırasında biraz bizmut kaybı olacağından, işlem mümkün mertebe düşük sıcaklıkta yapılır.
Bizmut Nedir? Bizmutun Zararları Nelerdir?
Örneğin; göz bu durumdan ağır şekilde etkilenerek görme sorunu yaşanabilir.
Bizmut kapsülünden çıkan gaz sağlığı olumsuz yönde etkileyerek; solunum yollarında ve beyin fonksiyonlarında ciddi sorunlara yol açabilir. Ayrıca astım hastaları bu durumdan doğrudan etkilenebilir.
Bizmuta aşırı oranda maruz kalındığında; koordinasyon eksikliği, hafıza kaybı, eklem ağrıları, spazmlar ve kalp rahatsızlığı gibi çeşitli sorunlar meydana gelebilir.
Kozmetik sanayinde yer alan bizmut özellikle, makyaj ürünlerinin sık kullanımından dolayı ciltte bazı istenmeyen problemlerin oluşmasına neden olabilir.
Örneğin; yüzde küçük gözeneklerin açılması durumu meydana gelebilir. Bizmutun bu etkisini minimuma indirmek için özellikle, ucuz makyaj malzemelerinin yerine daha kaliteli ürünlerin kullanımı tercih edilmelidir.